Karahanlılar kim tarafından nerede kurulmuştur?

Kurucusu: Bilge Kül Kadir Han

Hükümranlık Yılları: 840-1211

Sınırları: Aral ve Balkaş göllerinin güneyi, Maveraünnehir ve Tibet bölgesi.

840 yılında Uygur Devleti bölününce Bilge Kül Kadir Han, Uygur Kağanının halefi olarak “Kara kağan” adı ile ilk Karahan Hakanı olmuştur. Karhanlılar, Saman oğullarının etkisi ile Taşkent’ten başlamak üzere İslâmiyeti kabul etmişlerdir. Satuk Buğra Han islamiyeti kabul edince isminin sonuna Abdulkerim’i ilave ettirmiştir.

Karahanlı hakanları ülke içinde islamiyetin yayılması yanında Saman oğulları ve Gaznelilerle toprak mücadelesi yapmışlardır.

Kadir Hanın ölümü ile Doğu ve Batı Karahanlılar diye ikiye ayrılan devletin ömrü uzun olmamıştır. Batı Karahanlılar 1156 yılında Karluklara yenilerek, Doğu ve Fergana Karahanlıları ise 1211 yılında Kara Hitaylara yenilerek tarih sahnesinden çekilmişlerdir.

Karahanlılar dönemi, eski Türk örf ve adetlerinin islâmi yaşantı tarzına dönüştürüldüğü ve Büyük Selçuklu Devlet anlayışının temellerinin atıldığı geçiş dönemidir. Türk kültür ve medeniyetine sayısız eserler kazandıran Karahanlılar, bu kültürün yayılmasına da sebep olmuşlardır.

Yusuf Has Hacip’in Kutadgu Bilik eseri kanunlara, egemenlik anlayışına ve siyasete açıklık getirmiştir. Edebiyatta dünya klasikleri içinde yer alan ve ilk Türk sözlüğü olan Divan-ı Lugat-ı Türk ise Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır. Atabet-ül Hakayık, Saltuk Buğra Han Tezkiyesi, Hoca Ahmet Yesevî’nin eserleri Türk Dünyasının şaheserleridir.