Ahlaki İkilem

Bir aktörün birbiriyle çelişen ahlaki değerler arasında seçim yapmak durumunda kalmasını ifade eder. Böyle bir durumda aktör, söz konusu ahlaki yükümlülükleri aynı anda yerine getiremez. Ahlaki ikilemin ortaya çıkması için ahlaki olarak bağlayıcı sonuçları olan edimlerin birbirini dışlaması gerekmektedir. Yani bir ahlaki yükümlülüğü yerine getirmek bir diğer yükümlülüğün ihlaline yol açacaktır. Ahlaki ikilemler sadece doğru şeyler arasında seçim yaparken değil hareket tarzına ilişkin tüm alternatiflerin yanlış olduğu durumlarda da ortaya çıkar. En yaygın olarak bilinen örneklerinden biri Platon’un bıçak ikilemidir. Bıçak ödünç alınan kişinin o bıçakla birine zarar vereceği bekleniyorsa bu durumda verilen sözün yerine getirilip bıçağın iade edilmesiyle birinin o bıçaktan zarar görmesi arasında ahlaki ikilem ortaya çıkmaktadır. Çoğunlukla bir ahlaki yükümlülüğün bir diğerine mantık yürütme yoluyla üstün gelmesi suretiyle ikilem olarak görülen durum çözüme kavuşturulabilir. Ahlaki ikilemlerin çözümünde daha çok fayda veya daha az zarar ilkeleri kullanılabilir. Örneğin yukarıda bahsedilen Platon’un örneğinde daha az zarar ilkesinden hareketle bıçağın iade edilmesi edilmemesinden daha büyük bir zarara yol açacağı için daha az zararlı olan iade etmeme seçeneğinin ahlaken üstün olduğu sonucuna varılabilir. Diğer taraftan, her ahlaki karar anı ahlaki ikileme yol açmaz. Karşılaşılan ahlaki ikilemin gerçekten bir ahlaki ikilem mi olduğu yoksa aktörün durumla ilgili izlenim ve algısından mı ikilem olarak değerlendirildiği ise tartışma konusudur. Bkz. Ahlaki Muhakeme