fizikötesi

Varlığın son temelleri, özü ve anlamı üzerine öğretiler. // Aristoteles'in ilk felsefe (prote Philosophia), adını verdiği "bütün var olanlar için ortak ilkeleri" araştıran yapıtı, sonradan Aristoteles'in yapıtları bir araya toplanırken "Fizik" (Physika)ten sonraya konduğu için "fizikten sonra", "fizikten öte" anlamına gelen fizikötesi (Meta ta physika) adını almıştır. İlkin Yeni Platoncular, rastlantıyla verilen bu adın, içerik bakımından doğayı aşan anlamına işaret etmişlerdir. Fizikötesi türlü biçimlerde ortaya çıkar: a. Var olanların kendisi üzerine öğreti (varlıkbilim). b. Evrenin özü üzerine öğreti (evrenbilim), c. İnsan üzerine öğreti (felsefî insanbilim ve varoluşçu felsefe), d. Tanrı'nın varoluşu ve özü üzerine öğreti (Tanrıbilim). e. Kant'ın bilgi bakımından fizikötesini eleştirip "kılgılı usun üstünlüğü" ilkesi ile ahlak alanında kurduğu ahlak fizikötesi. Fizikötesi a. Spekülatif olabilir: En yüksek bir genel ilkeden tüm gerçekliği çıkarmak ister, b. Tümevarımsal olabilir: Tek ek bilimlerin sonuçlarından bir bireşime varmaya çalışarak bir evren tablosu ortaya koymak ister.

1. Duyularımızla algılayamadığımız varlıkların nedenlerini ve temellerini araştıran felsefe kolu.
2. Gerek us, gerek sezgiyle elde edilen ilk ilkeleri ya da saltık bilgiyi konu yapan felsefe.
3. Bu konular ve bu felsefe ile ilgili olan.