Görünmez El nedir?

Görünmez el, Adam Smith ile özdeşleşmiş bir kavramdır. Adam Smith’in düşüncesinde görünmez el, kişisel çıkarları toplumsal çıkarlara dönüştürmektedir. Ancak bu dönüşüm deterministik bir şekilde değil de insan eylemlerinin amaçlanmamış sonuçlarıyla kendiliğinden oluşmaktadır. Aynı zamanda görünmez el, devletin ekonomiye müdahalesinin gereksiz olduğunu göstermektedir. Devletin görünen yüzüne karşı, insan eylemlerinin görünmez eli, ekonomiyi kendiliğinden dengelemektedir. Genel anlamda ise Adam Smith’in görünmez el kavramını üç kitabında üç farklı şekilde kullandığı söylenebilir. Bunlardan ilki, Astronomi Tarihi kitabında alaycı bir şekilde kullanmıştır. Burada gök gürültüsü ve fırtına gibi doğadaki düzensiz olayları görünmez zeki varlıklara bağlayan çok tanrılı toplumlardaki insanların saflığından bahsetmiştir. Buradaki kullanım “Jüpiter’in görülmez eli” şeklindedir. İkincisi, Ahlaki Duygular Kuramı kitabında alaycı kullanım farklı bir biçimde de olsa insan doğasının açıklanması çerçevesinde devam etmiştir. Üçüncüsü, Milletlerin Zenginliği kitabında uluslararası ticaret bölümünde kısıtlamalara karşı kullanılmıştır. Esas olarak günümüzde yaygın kanıyı oluşturan kullanım da buradan kaynaklanmaktadır. Bkz. Niyetlenilmemiş Neticeler, Piyasa