Hanbeli Mezhebi

Ahmet b. Hanbel’in (ö. 241/855) görüşleri etrafında oluşan ve ona nispet edilen mezhep, fıkıh ekolü. Hanbeli mezhebi, bugün de varlığını devam ettiren dört sünni mezhepten biridir. Hanbeli mezhebinin ilk imamı olan Ahmet b. Hanbel 164/780 yılında Bağdat’ta doğmuş ve 241/855 yılında yine orada vefat etmiştir. Ahmet b. Hanbel, çok iyi bir öğrenim görmüş, ilim uğrunda birçok seyahat yapmıştır. Hadis ekolünün önderlerindendir. Hanbeli mezhebinde, meseleler çözüme kavuşturulurken önce Kur’an-ı Kerim’e sonra da Hz. Peygamber’in sünnetine başvurulmuştur.

Hz. Peygamber’in sahabelerinin sözleri de icma niteliğinde kabul görmüştür. Hanbeli mezhebinde kıyasa çok az yer verilmiştir. İstihsan ve istishaba da hüküm çıkarmada zaman zaman başvurulmuştur. Seddizerayi metodunu ise en şiddetli bir biçimde uygulayan mezhebin Hanbelilik olduğu söylenmiştir. Ahmet b. Hanbel, Mutezile mezhebinin görüşlerine karşı çıkmış ve bu mezhebin görüşlerini savunan dönemin Abbasi yöneticileri tarafından işkenceye uğramıştır. Birçok öğrenci yetiştirmiştir. Kendisinin en ünlü eseri, binlerce hadisi içinde bulunduran
”Müsned” adlı hadis kitabıdır. Ahmet b. Hanbel, fıkıh alanından ayrı olarak akait konularındaki eserleriyle de kendisinden sonra ekol hâline gelecek olan Selefiye’ye öncülük etmiştir. Ahmet b. Hanbel’in görüşleri, oğulları Salih (ö. 266/879) ve Abdullah (ö. 290/903) vasıtasıyla gelecek nesillere nakledilmiştir. Ayrıca mezhebin yayılmasında öğrencileri: Ahmet b. Muhammed b. el-Esrem (ö. 273/886), Abdülmelik b. Abdullah (ö. 274/887), Ahmet b. Muhammed elHaccac (ö. 275/888), Ebubekir elHallal (ö.311/923)’ın çalışmaları etkili olmuştur. Sonraki dönemlerde Şeyhülislam İbn Teymiye (ö. 728/1328) ve öğrencisi İbn Kayyım el-Cevziyye (ö. 751/1350) de Hanbeli mezhebinde fetvalarıyla meşhur olmuşlardır. Günümüzde Hanbeli mezhebi daha çok Suudi Arabistan’da yaygındır.