Hz. Peygamber’in damadı ve dört halifenin üçüncüsü. Hz. Osman b. Affan (ö. 35/656), Ümeyyeoğulları ailesine mensuptur. Soyu, beşinci kuşakta Hz. Peygamber’le birleşir. Meşhur Fil Olayı’ndan altı sene sonra Mekke’de doğmuştur.
Hz. Muhammed, peygamberlikle görevlendirildiğinde, Hz. Osman’ın otuz dört yaşlarında olduğu rivayet edilmiştir. Hz. Ebubekir’in davetiyle Müslümanlığı kabul etmiştir. Sağlığında cennetle müjdelenen on kişiden biri olan Hz. Osman, önce Hz. Peygamber’in kızı Rukiye ile, Rukiye’nin vefatından sonra da diğer kızı Ümmügülsüm ile evlenmiştir.
Hz. Muhammed’in iki kızı ile evlendiği için ‘iki nur sahibi’ anlamında ‘Zinnureyn’ lakabıyla meşhur olmuştur. İslam’ı yaşamak ve tebliğ etmek için Habeşistan’a hicret edenlerin içinde yer almıştır. Daha sonra da Habeşistan’dan Hz. Peygamber’in emriyle Medine’ye hicret etmiştir. Hz. Osman zengin sahabelerdendir. Bu zenginliğini Allah yolunda kullandığı için Hz. Peygamber’in övgüsünü kazanmıştır. Cömertliği, nezaketi, merhameti ve ahlakının güzelliği ile meşhur olmuştur.
Hz. Peygamber’in sağlığında onun yanından ayrılmamıştır.
Hz. Peygamber’in vefatından sonra, hilafet merkezi olan Medine’de kalmıştır. Hz. Ömer’in vefatından sonra ise Müslümanlar Hz. Osman’ı halife olarak seçmişlerdir. Halifelik müddeti yaklaşık on iki yıl sürmüştür. Hilafeti döneminde birçok fetih yapıldığı gibi, Hz. Ebu Bekir döneminde tek kitap hâline getirilen Kur’an-ı Kerim, okuma farklılıklarını ortadan kaldırmak amacıyla çoğaltılarak o günkü yerleşim merkezlerine gönderilmiştir. Halifeliğinin son dönemlerinde iç karışıklıklar sonucunda evi abluka altına alınmış, sonra da isyancılar tarafından M. 656 yılında şehit edilmiştir.