Mahkûmun Dilemması nedir?

Tutsak ikilemi veya tutsak çıkmazı olarak da çevirebileceğimiz Prisoner’s Dilemma kavramı, oyun teorisinde kullanılan ünlü bir düşünce deneyini ifade etmektedir. Ekonomistler, psikologlar, matematikçiler ve birçok kişi, çeşitli sonuçlar ile karşılaştığında insanların verecekleri kararları gözlemlemek ve tahmin etmek üzere oyun teorisini kullanırlar. Tutsak ikilemine verilen en yaygın örnek şudur: Yaptıkları bir suçtan dolayı yakalanan ve ayrı hücrelere konan A ve B suçlusuna savcı tarafından şöyle bilgi verilir; eğer ikiniz sessiz kalırsanız bir yıl ceza alacaksınız, ikiniz de suçunuzu itiraf ederseniz 3 yıl, aranızdan biri sessiz kalır diğeri suçunu itiraf ederse sessiz kalan kişi 10 yıl ceza alacak diğeri ise serbest kalacaktır. Bu durumda mahkûmları bekleyen ikilem şu olmaktadır; kendileri için en iyi seçenek her ikisinin sesiz kalması fakat taraflardan birinin diğerini aldatmayacağının garantisi yoktur, bu nedenle ikisi suçu itiraf etme yoluna gider ve 3 yıl ceza alırlar. Bu teori grup rasyonalitesi ve birey rasyonalitesi arasındaki farka işaret etmektedir. Bireyler rasyonel davranıp sadece kendi çıkarlarının peşine düştüklerinde daha kötü bir sonuç ile karşılaşmaktadırlar. Bkz. Oyun Teorisi