1. Kişi, zat, varlığın kendisi. ”O gün her nefis yaptığı her hayrı karşısında hazır olarak bulacaktır; işlediği kötülüğü de hazır bulacaktır.” (Kur'an-ı Kerim 3/30) 2. Can. ”Allah’ın öldürmesini haram kılmış olduğu nefsi sakın öldürmeyin.” (Kur'an-ı Kerim 5/151) 3. Gönül, iç dünya. ”Rabb’ini, nefsinde içtenlikle yalvararak ve saygıyla (dua ve zikirle) an.” (Kur'an-ı Kerim 7/205) 4. Ruh. ”Allah, öleceklerin ölümleri anında ölmeyeceklerin de uykuları esnasında nefislerini alır.” (Kur'an-ı Kerim 39/42) 5. Arzu, istek, tutku. ”Kim nefsinin cimriliğinden korunursa onlar (dünyada ve ahirette) kurtuluşa erecektir.” (Kur'an-ı Kerim 59/9) 6. Kötü huy ve çirkin davranışların kaynağı. ”Ben nefsimi temize çıkarmam. Şüphesiz ki nefis insanlara kötülükleri emreder.” (Kur'an-ı Kerim 12/53) İslam ahlak bilginleri insanın istek ve arzularının yönelmiş olduğu alana göre nefisle ilgili tanımlar ortaya koymuşlardır. İnsanın istek ve arzuları, sürekli günah işlemeye eğilimli olup dine aykırı davranışları yapmaktan sakınmıyorsa, buna nefsiemmare, yaptığı kötülükten pişmanlık duyuyor vicdanen rahatsız oluyorsa buna da nefsilevvame demişlerdir. İnsanın Allah’a olan yakınlığı ibadet ve ahlakta tam bir ilahî aşka dönüşmüşse nefsimülhime, istek ve arzular Allah’ın emirlerine tam tabi olup, kişi şehvetlerini ön plana çıkarmıyorsa nefsimutmainne adını vermişlerdir. Allah’tan gelen her türlü kaza ve belaya razı olup sabreden nefse nefsiradiye, Allah’ın razı olduğu kulun manevi hâli ise nefsimardiye olarak ifade edilmiştir. Her türlü istek ve arzularını vahye tabi kılan, basit tutkularını dizginleyen ve hayatında model olarak Hz. Muhammed’i örnek alan nefis ise nefsikâmile olarak tanımlanmıştır.