Nepotizm nedir?

Nepotizm, kişinin akrabalarına ve soy olarak bağlı olduğu kimselere yönelik uyguladığı bir pozitif ayrımcılıktır. Bu ayrımcılık güç ve mevki sahibi bir kimsenin özellikle işe alımlarda kendi yakınlarına ve arkadaşlarına üstünlük sağlayacak biçimde bir ayrımcılık yapmasıdır. Nepotizm, bir ayrımcılık olmasının yanında âdil olmayan bir uygulamadır. Nepotizm kavramı, İtalyanca yeğen anlamına gelen nepos kökünden türetilmiştir. Kavram kökenini, Katolik Kilise’sindeki papaz ve piskoposların yeğenlerini ayrımcı ve adil olmayan bir biçimde önemli görevlere getirmesinden almaktadır. Nepotizm, Antik dönemden beri Aristo ve Konfüçyüs gibi filozoflar tarafından eleştirilmiştir. Günümüzde, iş dünyası, siyaset, spor ve sanat gibi alanlarda bu tür ayrımcılık sıklıkla eleştirilmektedir. Türkiye gibi iş dünyasının çoğunlukla aile işletmelerinden müteşekkil olduğu ekonomilerde ilgili işletmelerin kadrolarının ehil olan profesyonel yöneticiler yerine aile üyeleri ile doldurulmaya çalışılması bariz bir nepotizm örneğidir. Diğer yandan, kamu kurumlarındaki işe alım süreçlerinde güç ve mevki sahibi kimselerin kendi yakınlarına tanımış oldukları pozitif ayrımcılık da bir diğer nepotizm örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Nepotizm kavramının dilimizde sıklıkla kayırmacılık kavramı ile eş anlamda kullanıldığı görülmektedir. Fakat kayırmacılık kavramı, nepotizm kavramından daha geniş kapsamlıdır ve bünyesinde farklı türler barındırmaktadır. Bunlar arasında, nepotizmin tanımında yer alan akraba kayırmacılığının ötesinde, eşdost, arkadaş, hemşehri, aynı okullu olmak, aynı kökenden olmak, aynı siyasi görüşten olmak gibi benzerlikleri esas alan kayırmacılık biçimleri ön plana çıkmaktadır. Bkz. Kronizm, İltimas, Kayırmacılık