Rasyonellik nedir?

Rasyonellik, rasyonel olma durumunu ifade etmektedir. Farklı disiplinlerde farklı özel anlamlara gelebilmektedir. Sosyal bilimler açısından rasyonel eylemlere dair Max Weber’in önerdiği dört ideal tip önemlidir. Amaçlı/Araçsal rasyonellik bu anlamda hedefe ulaşmak için en etkili yöntemi ifade eder. Değer/inanç odaklı rasyonellik ise kişinin dini, estetik, kültürel veya diğer nedenlerle yapmış olduğu eylemleri ifade etmektedir. Duygusal rasyonellik ise kişinin duygusal durumu tarafından belirlenen ve bu bakımdan ona anlamlı gelen eylemleri ifade eder. Son olarak geleneksel rasyonellik diyebileceğimiz ideal tipte ise kişiler belli eylemleri alışkanlıklardan, gelenek ve göreneklerden dolayı yapmaktadırlar. İş hayatında yapılan birçok eylem bu bakımdan değerlendirilebilir. Örneğin kurum kültürünün önem kazanması bir bakıma kurumun sorunsuz ve verimli çalışmasını sağlayacak bir gelenek ve alışkanlık kazandırma çabası olarak görülebilir. Yine kişilerin kuruma olan aidiyetlerini güçlendirme çabaları da duygusal rasyonel eylemleri harekete geçirmeye yönelik çalışmalar olarak okunabilir. Bkz. Araçsal Rasyonalite