şeytan

1. İnatçı, haddi aşıp kibirlenen, azgın, taşkın, şerli olan bütün kötü varlıklar.
”Biz her peygambere insan ve cin şeytanlarını düşman yaptık. Şeytanlar aldatmak için birbirlerine yaldızlı sözler fısıldarlar. Rabb’in dileseydi bunu yapamazlardı. Artık onları, uydurdukları şeylerle baş başa bırak.” (Kur’an-ı Kerim 6/112)
2. İblis.
”Şeytan, onların (Âdem ile Havva’nın) ayağını kaydırdı, içinde bulundukları nimet yurdundan (cennetten) çıkardı.” (Kur’an-ı Kerim 2/36)
3. Allah’ın,
”Âdem’e itaat et.” emrine karşı gelip isyan ettiği için ilahî rahmetten kovulan cinlerin inkârcı olanlarından gizli varlık.
”Ey Âdemoğulları! Ben sizden şeytana ibadet etmeyin diye söz almadım mı? O, sizin apaçık düşmanınızdır. Yalnızca bana ibadet edin. En doğru yol budur.” (Kur’an-ı Kerim 36/60-61)

Tüm kötülüklerin kaynağı olduğuna inanılan cennetten kovulmuş isyankar meleğin adıdır. Tek tanrılı dinlerde Tanrı ve iyi olanın karşısında yer alan bu isyankar varlık tüm kötü ruh ve varlıkların da şefidir. En ilkelinden en modernine dek tüm toplumlarda insanoğlu açıklayamadığı her tabiat olayını, hastalık ve talihsizlikleri şeytanın varlığıyla açıklama yoluna gitmişlerdir. İnsanlara acı çektirmek, onları doğru yoldan ayırarak kötülük yapmaya teşvik etmek amacıyla şeytanın çeşitli hayvanların hatta güzel kadın kılığına girdiğine inanılmaktaydı. Abbadon, Apollyon, Beelzebub, Belial, Clootie, Lucifer, Mephisto, Mephistopheles, Moloch gibi pek çok adı olan şeytan, çoğunlukla boynuzlu, uzun kuyruklu, korkunç bakışlı, keçi bacaklı olarak tasvir edilmekteydi.

Halk efsanelerinde ve sonraki büyük dinlerde kötülüğün simgesi. Tiyatroda bu roly oynayanlar, bütün yanlarında korkunç yüzler bulunan deriden özel giysiler giyerlerdi.Türk kukla tiyatrosunda kötü ruh simgesi olan tip.

Halk efsanelerinde ve Goethe'nin "Faust" adlı yapıtında "meplins topheles". Orta Çağ oyunlarında kötülüğün simgesi. Bu rolü oynayanlar, her yanında çirkin yüzler bulunan deriden giysiler giyerlerdi.