Kur’an-ı Kerim’in otuz dokuzuncu suresidir. Mekke’de inmiştir. Yetmiş beş ayettir. Adını, cennetlik ve cehennemlik zümreleri anlatan yetmiş bir ve yetmiş üçüncü ayetlerindeki
”zümreler, gruplar” anlamına gelen
”zümer” kelimesinden almıştır. Sureye, Allah’ın insanlara ilahî kitap göndermesinin önemi anlatılarak başlanır.
Dinde samimi olmanın, içtenlikle davranmanın ve her işte Allah’ın rızasını gözetmenin önemine vurgu yapılır. Allah’a şirk koşmanın kötü bir davranış olduğu bildirilir.
”Allah’ın çocuk edindi.” biçimindeki müşriklerin iftiralarının çirkinliği üzerinde durulur. İnsanın, ana rahminde yaratılışına ve geçirdiği evrelere değinilir. Zaman zaman psikolojik tahliller yapılır. İnsanın zor duruma düştüğünde Allah’a nasıl içtenlikle dua ettiği ve bu zor durumdan kurtulunca da nasıl nankörleştiği ele alınır. İnançlarında samimi olan müminlere, Allah’ın dünyada ve ahirette vereceği güzellikler hatırlatılır.
Surede, Kur’an-ı Kerim’in ilahî bir kelam olduğu bir kez daha yinelendikten sonra, insanların bu ilahî kitaba iman etmeleri istenir. Allah’a şirk koşanlar yerilir. Müşrikler, ‘birçok efendiye hizmet eden şaşkın köleye’ benzetilerek şirki terk etmeye çağırılırlar. Müşriklerin, Allah’ın varlığını kabul etmelerine rağmen onun emirlerini yerine getirmemeleri ve davranışlarını vahye göre düzenlememeleri sebebiyle şirke düştükleri hatırlatılır. Allah’ı, hayat tarzlarına karıştırmayan Mekke müşrikleri, ilahî azapla tehdit edilirler. Neticeye katlanmak koşuluyla iman veya inkârda insanların serbest oldukları duyurulur. Ahiret azabının bireyselliği hatırlatılır. İman konusunda Allah’ın kullarına yardımının önemi açıklanır.
Kitaplara ve peygamberlere iman konuları üzerinde önemle durulur. Ölüm ve ölümden sonra diriliş, baharla gelen canlanmaya benzetilir. İnsanlar, ölümden sonraki hayat için hazırlık yapmaya çağrılır. Ahiret için dünyada iken hazırlık yapmayanların kıyamet günü sızlanmalarına yer verilir. Allah’a ortak koşmanın insanların güzel davranışlarını boşa çıkaran bir sapkınlık olduğu belirtilir. Allah’ı gereği gibi bilmeyen müşriklerin kıyamet günündeki acıklı durumlarıyla ilgili betimlemeler yapılır. Surenin son bölümünde, cehennemlikler ve cennetliklerin gruplar hâlinde cehenneme ve cennete girişleri sembolik olarak anlatılır. Allah’ı tespih eden ve yalnızca Allah’a hamdeden melekler övülür. Kıyamet günü Allah’ın en doğru kararı vereceğini bildiren ayetle sure son bulur.