çatışkı

Yasaların ya da önermelerin kendi aralarında çelişikliği. (Kant'ta) Usun kendi içinde zorunlulukla düştüğü çelişmeler. // Kant dört türlü çatışkı ayırır: 1. Sav: Evren, uzay ve zaman bakımından sonludur karşı sav: sonsuzdur.
2. Sav: Herşeyin kendilerinden kurulduğu son, yalın parçalar vardır karşı sav: yoktur.
3. Sav: Evrende özgürlükle olan bir nedensellik vardır karşı sav: evrende özgürlük yoktur, her şey doğa yasalarına göre olup biter.
4. Sav: Evrenin nedeni olan zorunlu bir varlık vardır karşı sav: böyle bir varlık yoktur. Kant'a göre bu sorunların savları da karşı savları da aynı kesinlikle tanıtlanabilir. Oysa birbirine karşıt olan iki önermenin ikisini de doğru saymakla çelişmeye düşülmüş olunur.

(mat. paradoks) (Alm. Paradox, n; Fr. paradoxe, m; İng. paradox) 

mat. 1. Çelişkisiz bir matematiksel sistemde hem doğru hem yanlış olan önerme; eşanlam: paradoks. 2. İlk bakışta çelişki gibi gözüken, şaşırtıcı olan fakat çelişki olmayan önerme.

Kendi içinde çelişkili olan ve bu nedenle yanlış olan önerme..

Bakınız: mantıksal çatışkı