çıkarım

Verilmiş bir ya da daha çok önermeden sonuç çıkarma edimi. Doğruluğu doğrudan doğruya bilinmeyen bir önermenin, doğru olarak kabul edilmiş olan başka önermelerle bağlantısına dayanarak doğruluğunu çıkarma işlemi. Şu biçimde de söylenebilir: "Belli önermelerin kabul edilen ya da gerçek olan doğruluklarından ya da yanlışlıklarından, başka önermelerin kabul edilen ya da gerçek olan doğruluk ya da yanlışlıklarını çıkarmak." Önce gelen önerme ya da önermeler doğru ise çıkarılan sonuç da doğrudur, yanlışsa sonuç da yanlış olur. Çıkarımın kendisinin yanlış olması söz konusu değildir: Bütün iki bacaklılar insandır. Kuş iki bacaklıdır. Kuş insandır. Burada çıkarım doğru yapılmıştır ama yanlış olan birinci önermeden çıkan sonuç da yanlış olmuştur. // İki türlü çıkarım vardır: Bir öncüllü çıkarım-dolaysız çıkarım: Tek bir önermeden -> evirme -> tersevirme ya da -> altıklık yoluyla yapılan çıkarım. Çok öncüllü çıkarım (tasım) -dolaylı çıkarım: Aralarında ortak bir -> orta terimin bulunmasiyle birbirine bağlanabilen iki ya da daha çok önermeden yapılan çıkarım, bk. tasım

(Alm. Implikation, f; Fr. implication, f; İng. implication) 

mat. 1. İki önerme verildiğinde ancak birinci önerme doğru, ikinci önerme yanlış olduğunda çıktının yanlış olduğu mantık bağlacı. 2. Mantıksal olarak bir olgu veya olayın başka bir olgu ya da olaya neden olması veya yol açması; eşanlam: içerim. çıkarma (Alm. Subtraktion, f; Fr. soustraction, f; İng. subtraction) 

mat. 1. Toplama işlemine göre grup olan bir kümede (a,b) › a-b = a + (-b) işlemi. 2. Toplamanın tersi olan işlem. çıkarsama (Alm. Inferenz, f; Fr. inférence, f; İng. inference) 

mat. Öncüller ve kanıtlardan yola çıkarak ve akıl yürüterek makul bir sonuca varmak. çıkartılan (Alm. Minuend, m; Fr. diminuend, m; İng. minuend) 

mat. a - b çıkarma işleminde a ögesi.

1. Verilerden sonuç çıkarma işlemi.
2. Bu işlemi dile getiren, öncüller kümesi ile sonuçtan oluşan sıralanmış ikili. || (?) öncüller kümesi ile q sonucundan oluşan çıkarım ?) biçiminde gösterilir. (Krş.. çıkarım imi, çıkarım kalıbı, çıkarım kuralı, geçerli çıkarım, geçersiz çıkarım(?) öncülsüz çıkarım, tasımsal çıkarım, yalın çıkarım.

Tümdengelimci bilimlerde önsayıtlardan, tümevarımcı bilimlerde genellik ve yasalardan yola çıkılarak yapılan kestirim ya da öndeyiler.

Aynı türden iki niceliğin sayısal değerlerinden birinin ötekinden arta kalanı.