fütüvvet

Bir kavram olarak başkasını kendine tercih etmek ve mürüvvet sahibi olmak anlamına gelir. Kuran’daki “îsar” kavramıyla da ilişkili olarak kişinin kardeşini kendi nefsine tercih etmesi manasındadır. Özellikle tasavvuf çevrelerinde cömertlik ve diğerkâmlığı hatta daha genel manada temel ahlaki değerleri içerecek şekilde bir ahlaka dönüşmüştür. Fütüvvet ahlakına sahip olan ve fetâ denen kişilerin en karakteristik özellikleri cömertlik, diğerkâmlık, cesaret ve kahramanlıktır. Fütüvvet ahlakı ve anlayışı Fütüvvetnâme denen bir literatür içerisinde bulunur. Fütüvvet anlayışı belli bir dönemden sonra kurumsal bir yapı olarak ahi teşkilatına temel oluşturmuştur. Fütüvvet anlayışındaki kardeşlik ve dayanışma ahlakı, ahilik teşkilatındaki mesleki dayanışmanın biçimsel haline zemin hazırlamıştır. Bkz. Ahilik

1. Mertlik, yiğitlik, kahramanlık.
”Gör nur-i Muhammed’le nübüvvet bitti!/Ardınca Ali göçtü... fütüvvet bitti!” (A. N. Asya)
2. Gençlik, delikanlılık.
”Fütüvvet, bir dava sahibi olmak ve neye mal olursa olsun bu davadan dönmemektir.” (Hallacı Mansur)
3. Cömertlik, el açıklığı.
”Fütüvvet, insanlara eziyet etmekten kaçınıp bol bol ikramda bulunmaktır.” (Kuşeyri)
4. Kişinin, başkasının menfaatlerini kendisine tercih etmesi, fedakârlık.
”Bize göre fütüvvet, ele geçen bir şeyi tercihen başkalarının yararlanmasına sunmak; ele geçmeyen bir şey için de şükretmektir.” (Cafer es-Sadık)
5. Hz. Muhammed’in sünnetine uyma, bağlanma.
6. Eskiden esnaf teşkilatlarına verilen isim.

Anadolu'da 13. yüzyıldan bu yana görülen örgütlenmiş zanaatçılar ve esnaf birlikleri.

Dinî ve mesleki birlik, esnaf teşkilatı.