Sapma Oranı

Her yıl bir sonraki yıl için hazırlanan ve her bir malzeme için bütçelemeye esas olmak üzere belirlenen tahmini birim fiyattan o yıl aynı malzeme için gerçekleşen birim fiyatın (birden fazla tedarik yapılmış ise fiyatların aritmetik ya da ağırlıklı ortalaması alınır.) çıkarılması ile elde edilen sonucun tahmini birim fiyata bölünmesi suretiyle hesaplanan orandır.

Ürünler arasındaki ikame ilişkisinin ortaya konulması için kullanılabilecek bir orandır. A ve B ürünü arasındaki sapma oranı, A’nın fiyatının artması durumunda A’nın satışlarında meydana gelecek azalmanın yüzde kaçının B’ye yöneldiğini göstermektedir. İki farklı ürün arasındaki sapma oranı simetrik olmak zorunda değildir. Örneğin, A ürününün müşterileri bu ürüne en yakın ikame olarak B ürününü görürken, B ürününün müşterileri A’yı birçok alternatiften sadece biri olarak değerlendirebilirler. Sapma oranının hesaplanması için çapraz fiyat esneklikleri, ürünün kendi fiyat esnekliği, söz konusu ürünlerin satış miktarları kullanılır. Özellikle, farklılaştırılmış ürünlerin olduğu pazarlarda sapma oranı, pazar payına kıyasla yoğunlaşma işleminin değerlendirilmesi açısından daha doğru bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Yoğunlaşma sonrası fiyatların artışına ilişkin olarak sapma oranı kullanılarak elde edilen tahminler yoğunlaşma işlemlerine özgü diğer değerlendirmelerle desteklenmelidir.
(Bkz. KALKAN (2004), s. 32 - ICN (2013), s. 29)

Yüksekliğin artmasıyla ısıda meydana gelen düşme oranı.