tümdengelim

1. Varılan sonucun zorunlu ve kesin olarak geçerli olduğu (kesin sonuca vardıran) mantıksal işlem. Bu çıkarım biçiminde öncüller doğru ise sonuç önermesi de zorunlu olarak doğrudur.
2. Tümel olandan tikelin, genel olandan özelin çıkarılması. Tümel bir önerme aracılığı ile somut bir olayın bilgisine ulaşma. Tümdengelimin mantıksal biçimi: tasım (syllogismus) ve tasıma dayanan kanıttır. Karşıtı bk. tümevarım.
3. -> Tümdengelimli yöntemle eşanlamlı.
4. Tümdengelimli yolla birbirine bağlı önermeler topluluğu. Deneyüstü tümdengelim (transsendental deduktion): Kant'ın kullandığı deyim. Önsel kavramların duyu dünyasındaki nesnelere nasıl uygulanabileceğini nesnelerle nasıl ilişkisi olabileceğini açıklama biçimi.

(Alm. Deduktion, f; Fr. déduction, f; İng. deduction) 

mat. Genel öncüllerden başlayarak ve yalnızca çıkarsama kurallarını uygulayarak özel bir sonuca ulaşma; eşanlam: dedüksiyon.

Öncüllerden kalkarak ve yalnızca çıkarım kurallarını uygulayarak bir çıkarınım, sonucunu elde etme. Anlamdaş. türetim. Karşılaştırınız. tümevarım.

Genelden özele, tümelden tikele giderek ya da önsayıtlardan vargılar ve çıkarımlar türeterek bilgi üretme yöntemi.

1. Geçerli bir çıkarımın sonucunu, öncüllerinden çıkarma işlemi.
2. Türetim. || Krş.. tümdengelimli mantık,