eng

Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü (A)

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
A Harfi 1. Sayfa
açık hece :
Uzun olmayan ünlü ile biten hece : Ana (a-na) , araba (a-ra-ba) , ...
açıklayıcı :
Kendinden önce gelen sözcüğü belirten, açıklayan sözcük veya sözc ...
açıklayıcıdan özne :
Bazı tümcelerde özne görevini üzerine alan açıklayıcı: Şanlı Türk ...
açıklayıcıdan tümleç :
Esas tümleci açıklayan ve aynı ad durumuna girmiş bulunan tümleç ...
açıklık :
(Derleme. aralık) Ünlü veya ünsüzün meydana gelişinde boğumlanma ...
Ad :
Varlıkları bildiren sözcük: Ev, kedi, Ali, Ayşe, hayal, ordu, ver ...
ad çekimi :
Adlara iyelik eklerinin getirilmesi: Evim (ev-im) , evin (ev-in) ...
ad durumu :
(Derleme.. isim çekimi, ad çekimi, düşüm belirtme) Başka bir sözc ...
ad durumu eki :
Adın başka bir sözcükle ilgi kurmak üzere aldığı ek. Türkçede kul ...
ad gövdesi :
(Derleme, isim gövdesi) Ad veya eylem kökünden yapım ekleriyle tü ...
ad kökü :
(Derleme. isim kökü, isim soyundan kök, kök isim) Bir sözcüğün ad ...
ad soylu sözcük :
Ad durumlarından birine girebilen ve tümcede ad gibi görev alan s ...
ad tamlaması :
(Derleme. ad tümlemesi, isim tamlaması, isim takımı, izafet ilgis ...
ad tümcesi :
(Derleme. isim cümlesi, isimcil cümle) Yüklemi ekeylemle kurulan ...
addan türeme ad :
(Derleme. isimden isim, addan türemiş ad, isim soyundan isim) Ad ...
addan türeme eylem :
(Derleme., isimden fiil, isim soyundan fiil, isimden türemiş fiil ...
Adıl :
(Derleme., adsı, içlem, adınsı, adcıl) Kişi, özlük, gösterme, sor ...
adıl n si :
[adıl "n" si] (Derleme. zamir "n" si, zamir ünsüzü) Çok defa 3. k ...
adıl tamlaması :
Tamlayanı adıl olan tamlama: Benim evim, senin evin, onun evi ken ...
adlık :
Ad özelliği gösteren ve eylem soylu olmayan sözcükler: Ad, sıfat, ...
ağır eylemlik :
(Derleme. ağır mastar, asıl mastar) -mak (-mek) ekiyle kurulan ey ...
ağızsıl ünlü :
(Derleme. ağızsı ünlü, ağız ünlüsü, ağız vokali) Geniz yoluna kay ...
ahenk durağı :
Anlatımı etkili kılmak için, söz arasında, anlamın gerektirdiği d ...
akıcı ünsüz :
(Derleme. titreşimli akıcı, titrek konson, akıcı konson, akıcı fo ...
akraba diller :
Aynı anadilden gelen diller: Türkçe ile Moğolca Fransızca ile İn ...
alçalan titrem :
Anlatımda, duygu ve düşüncelere göre azalan titrem: "Ağır ağır çı ...
alfabe :
Dillerin başlıca seslerini yazıda karşılayan işaretlerin tümü: Tü ...
alfabe dışı :
(Derleme.. alfabe dışı harf) Bir ulusun alfabesinde bulunmayan ha ...
anadil :
Aynı kökten gelen çeşitli dillerin varsayılan kaynağı. Bugünkü Tü ...
anadili :
Kişinin evinden, çevresinden öğrendiği dil.
Anlam :
Sözcüklerin veya davranışların zihinde uyandırdığı izlenim.
anlam bayağılaşması :
(Derleme. mana bayağılanması) Bazı sözcüklerin gerçek anlamlarını ...
anlam çokluğu :
(Derleme.. çokanlamlılık) Sözcüğün birden çok anlam vermesi: Yüz, ...
anlam daralması :
Geniş kavramları olan bir sözcüğün, bu kavramlar içinden tek bir ...
anlam değişmesi :
Anlamın daralması, genişlemesi, kayması, iyileşmesi veya bayağıla ...
anlam genişlemesi :
Dar bir anlamda kullanılan bazı sözcüklerdeki anlamın zamanla, il ...
anlam kayması :
(Derleme. başka manaya geçiş, anlam yer değiştirmesi) Yeni bir an ...
anlambilim :
(Derleme. anlambilgisi, anlambilimi) Sözcüklerin anlam bakımından ...
Anlatım :
Bir düşünce veya duyguyu bildirmek üzere kullanılan yargılı veya ...
anlatım titremi :
(Derleme. mantık titremi, mantık tonlanması) Anlatımda mantık ve ...
araç durumu :
Sözcüğün araç gibi kullanıldığını ya da zaman bildiren sözcüğün b ...
araç durumuyla ikileme :
Sözcüklerinin ikisi de araç durumuna girmiş ikileme: İçin için ya ...
aratümce :
(Derleme., ara cümle,,ara söz, aradeyi) Birleşik veya yalın tümce ...
argo :
Kullanılan ortak dilden ayrı olarak, belirli toplulukların, sesbi ...
artavurt ünsüzü :
(Derleme.. arka avurt konsonu, art avurt konsonu, artavurtsu kons ...
artdamak ünsüzü :
(Derleme., artdamak konsonu, artdamaksı konson, artdamak fonemler ...
asıl vurgu :
(Derleme., başlıca vurgu, anadili vurgusu, gelenek vurgusu) Sözcü ...
atasözü :
Eski kuşakların denemelerinden kalma yol gösterici, akıl verici y ...
avurt ünsüzü :
(Derleme.. avurt konsonu, avurtsu konson, yanak ünsüzü) Dil ucunu ...
aykırılık :
Bazı sözcüklerin kurallara aykırı düşmesi, (bk. kural dışı) .