Halkbilim Terimleri Sözlüğü (5)
5. Sayfa
-
kültürel süreç
:
-
Kültür içerik ya da yapısının sürekli değişimi, bk. kültür, yarat ...
-
küme masal
:
-
Arka arkaya anlatılan değişik konulu küçük masallardan oluşan anl ...
-
lamba bakısı
:
-
Lambanın ışık ivmelerine bakarak geleceği okuma isi. bk. bakı. kr ...
-
masalcık
:
-
Toplumsal ve imgesel örgelerden oluşan, sanatsal biçime yönelik k ...
-
moda
:
-
Göreneğe bakarak daha kısa süreli olan, çabuk değişebilen, öykünm ...
-
müzikbilim
:
-
Karşılaştırma ve tarihsel yöntemler yardımıyla müzikle ilgili sor ...
-
nedenli masal
:
-
Konusunu oluşturan nesnelerle olayların nedenlerini çözümlemeyi a ...
-
nedenli öykünce
:
-
Hayvanların yaratılış ve yaşantılarıyla, hayvan yaratıcının özell ...
-
nedenli saga
:
-
Konusuna giren nesne ya da olaylarla ilgili açıklamalarda bulunan ...
-
nedenli söylence
:
-
Açıklayıcı nitelikte olan söylence, bk. söylence. krş. nedenli sa ...
-
nesne bakısı
:
-
Suya atılan bir nesnenin çıkardığı ses ya da oluşturduğu dalgalar ...
-
nesneler masalcığı
:
-
Konusu, insanlar gibi düşünerek hareket eden nesnelerle ilgili ol ...
-
ocaklı
:
-
Hastalıkları, doğaüstü yöntemlerle sağaltma gücünde olduğuna inan ...
-
odun bakısı
:
-
Yerdeki odun parçalarının biçim ve durumlarına bakarak geleceği ç ...
-
oedipus
:
-
Grek masallarına göre babasını öldürerek annesiyle evlenen Thebes ...
-
oedipus bilmecesi
:
-
Oedipus'un, Sphinx'in sorusunu "bebek, ergin insan ve yaşlı" biçi ...
-
Ok
:
-
Yayla fırlatılan, ucunda sivri bir taş, demir, kemik parça buluna ...
-
ok bakısı
:
-
Oklara dayanarak geleceği okuma yöntemi, bk. bakı. krş. nesne bak ...
-
ok kurbanı
:
-
Oku kırmak ya da yanan bir oku güneşe atmak biçiminde oluşan bir ...
-
olanakçılık
:
-
Coğrafya koşullarının bölgesel halk kültürlerini etkilemelerine k ...
-
olumlu büyü
:
-
Uygulama amacı bakımından, bireyin ve toplumun iyiliğine yönelik ...
-
olumsuz büyü
:
-
Halkın uygulandığında istenmeyen kimi sonuçlar vereceğine inandığ ...
-
organsal büyü
:
-
Saç, tırnak, eş, göbek bağı gibi insan organları aracılığıyla yap ...
-
ortak kültür kalıtı
:
-
Belirli bir kültürden türemiş olan değişik halk kültürlerindeki ü ...
-
ödünç yayılım
:
-
Bakınız: ikincil yayılım
-
ödünçleme
:
-
Yalnız sınır boylarında oluşan iki ayrı kültür arasında halkbilim ...
-
-
Öğe
:
-
Bir halkbilim olay ya da ürününün en küçük birimi, bk. örge, anak ...
-
öğretici öykünce
:
-
Hayvanları konuşturarak onların ağzından ilginç ve yararlı öğütle ...
-
öğütsel balad
:
-
Dinleyenlere, günah ve pişmanlık dolu bir yaşantıyı göstererek, o ...
-
ölü bakısı
:
-
Ölü ruhları yardımıyla geleceği öğrenme işi. bk. bakı. krş. insan ...
-
ölü büyüsü
:
-
Ölen bir kimsenin, öteki dünyada, iyi bir biçimde yaşamasını sağl ...
-
ölü dil
:
-
Bir zamanlar toplumca konuşulmasına karşın, bugün yalnız tarihsel ...
-
ölüm
:
-
Ruhun gövdeden ayrılmasıyla açıklanan evrensel halk inancı. (Ölüy ...
-
ölüm oyunu
:
-
Ölen bireyin öteki dünyaya kötülüklerden arınmış olarak gitmesini ...
-
öncancılık
:
-
Cancılıktan önce, tektanrısal inançlara dayanan bir çağın varoldu ...
-
önkalıntı
:
-
Bakınız: ortak kültür kalıtı
-
örge
:
-
Öğelerin birleşmesinden doğan ve bir araya geldiklerinde halkbili ...
-
örgenüstü
:
-
Örgensel yaşantıya bağımlı olmasına karşın, her bakımdan ondan üs ...
-
örgetümgesi
:
-
Birden çok örgeden kurulu halkbilim olay ya da ürünü. bk. öğe, ör ...
-
Örnek
:
-
Yalnız ya da başka masallarla birlikte söylendiğinde anlamında hi ...
-
örnekleyici kuram
:
-
Özdeksel halkbilim ürünlerinin gelişmelerinin, bu ürünlerin benze ...
-
örnekleyici okul
:
-
Öıdeksel halk kültürünün gelişimini örnekleyici yöntem yardımıyla ...
-
örnekleyici yöntem
:
-
Özdeksel halkbilim ürünlerinin gelişimini, bu ürünlerin benzeyen ...
-
örneksemecilik
:
-
Hayvan öyküncelerinin anakonusu olan, görünüşte hayvan, devinim v ...
-
öteki dünya
:
-
Bütün dinlerle halk inançlarında varolduğu saptanan, toplumlara g ...
-
Öykü
:
-
Oluştukları yerlerle çağları belirli, gerçek ya da dinleyenlerin ...
-
öykücük
:
-
Eğitimsel ve öğretimsel amaçlarla, ilginç tarihsel kişi, olay ve ...
-
öykülem
:
-
Kral ve prenseslerden çok az söz edilen, gerçeğe yakın olayların ...
-
öykülü halk oyunu
:
-
Bir olayı anlatmak amacıyla oynanan halk oyunu. bk. halk oyunu.
-
öykülü masal
:
-
Kral ve prenseslerle ilgili olayların gerçekçi bir oluşum içinde ...
-
öykülü saga
:
-
Gerçek olayları yansıtan saga türü. bk. öykülü masal, öykülem. kr ...
-
-
öykülü serüven
:
-
Doğaüstü olayları konu alan serüven, bk. serüven, krş. gerçekçi m ...
-
öykülü türkü
:
-
Tarihsel bir olayı kısa bir biçimde anlatan halk türküsü.
-
öykünümsel büyü
:
-
Oluşması istenen bir olayın, ancak onun küçük bir ölçüde öykünümü ...
-
özdeksel halkbilim
:
-
Halkbilimin temelini oluşturan iki ana kültürden biri olan tinsel ...
-
özelge
:
-
Birey, aile, akraba ya da toplulukların, ilgili oldukları toplumu ...
-
özengen derleyici
:
-
Kendi kendini yetiştirmiş halkbilim derleyicisi, bk. derleyici.
-
özengen halkbilimci
:
-
Halkbilim konusunda kendi kendisini yetiştirmiş ve yaptığı çalışm ...
-
papaz
:
-
Gelişmiş ve kutsal kitapları olan kimi dinlerde Tanrıyla insanlar ...
-
peri masalı
:
-
Önceleri yoksul ve umutsuz bir durumda iken, doğaüstü güçlerin ya ...
-
renk
:
-
Halkbilimin en önemli konularından biri olan, insanlık çapında ge ...
-
saga
:
-
Tarihsel nitelikte olan kısa ve tek olaylı anlatım türü. bk. doğa ...
-
saga türküsü
:
-
Kaynağı saga olan türkü türü. bk. saga
-
sakınma
:
-
Birey ve toplulukların, dinsel, büyüsel ya da geleneksel nedenler ...
-
salkı baladı
:
-
Genellikle duygusal nitelikteki salkılarla, bölgesel siyasal olay ...
-
sanat
:
-
İnsanoğlunun iç ve dış dünyasının etkisinde kalarak oluşturduğu d ...
-
sanat bilmecesi
:
-
Yazarların yazdığı, kişilerin uydurduğu halk ürünü olmayan bilmec ...
-
Savaş
:
-
Bir toplumun başka bir topluma, isteğini benimsetme amacıyla tüm ...
-
savaş oyunu
:
-
Toplumu savaşa hazırlamak ve savaşı kazanmak amacını güden benzer ...
-
seçkin
:
-
Bir toplumun büyük kesimini oluşturan halk kütlesi dışında kalan ...
-
seçkin kültürü
:
-
Seçkin kesimin halkla ortak olduğu geleneksel kültür dışında kala ...
-
Serüven
:
-
Düşsel olayları konu alan masal türü. bk. halk serüveni, kişisel ...
-
serüven baladı
:
-
Toplumla doğrudan doğruya ilgili olmayan acıklı bir serüveni anla ...
-
sevi masalı
:
-
Bir yiğidin elde etmek istediği kıza yaptığı sevgi gösterileriyle ...
-
sevi oyunu
:
-
Genç kızlarla delikanlıların birbirleriyle tanışma, anlaşma, sevi ...
-
sıcaklık büyüsü
:
-
Bir bütünün parçalarından biri üzerine yapılan etkinin, hiçbir de ...
-
-
sınıf
:
-
Bir topluluk içinde, birbirlerinden ekonomik ve toplumsal yönlerd ...
-
sınıflayıcı akrabalık
:
-
Değişik sosyal bağıntıları olan akrabaları aynı düzeye getiren ak ...
-
sililiksizlik
:
-
Geleneksel ya da yasal yollarla evlenmelerine olasılık bulunmayan ...
-
sililiksizlik yasağı
:
-
Her toplumun kendi anlayışına göre, dirimbilimsel akraba olarak n ...
-
simgesel davranış
:
-
Yağmur yakarısı sırasında avuç içlerini yere çevirerek kolları aş ...
-
simgesel durum
:
-
Bakınız: simgesel davranış
-
simgesel organ
:
-
Halkın bir nesne, bir düşün, bir oluşumu anlatmak amacıyla kullan ...
-
simgesel oyun
:
-
ölüm ,yaşam, av ,savaş ,barış ve daha başka nedenlerle yapılan oy ...
-
simgesel renk
:
-
Her toplumun, renklere kendi anlayışlarına göre aşk, sevgi, bahar ...
-
simgesel yer
:
-
Halkın, türlü nedenlerle kutsallık ya da uğursuzluk gördüğü kayna ...
-
simgesel yön
:
-
Her toplumun kendi anlayışına göre, yönleri birer renk, hayvan, b ...
-
simgesel yöntem
:
-
Bakınız: örnekleyici yöntem
-
siyasal kuram
:
-
Halkbilim ürünlerinin siyasal amaçlar için kullanılmasını öngören ...
-
sokak baladı
:
-
Sokak satıcılarının söylediği balad türü. bk. balad. krş. halk ba ...
-
sonuç yasası
:
-
Sagalann son bölümlerinde, olayların gürültülü bir biçimde başlad ...
-
Soy
:
-
Birkaç altbölükten oluşmuş, aşamalı toplumsal denetleme düzeni, b ...
-
soy sililiksizliği
:
-
Kimi ilkel toplumlarda, kral ve prenslerin, soylarının bozulmasın ...
-
soyut dil
:
-
Çince ve Tibetçe'de olduğu gibi tekheceli sözcüklerden oluşan dil ...
-
söylen örgesi
:
-
Söylenlere konu olan olayları oluşturan öğelerden her biri. bk. i ...
-
söylenbilim okulu
:
-
Söylenlere dayanarak tarihsel, toplumsal ve kültürel birçok sorun ...
-
söylenbilimci
:
-
İnceleme alanı söylen olan bilim adamı. bk. söylen.
-
söylence
:
-
Dinsel nitelikleri olan erkek ve kadınlarla ilgili olaylarla, kut ...
-
söyleni
:
-
Halkın gerçeklik ve doğruluklarını düşünmeden benimsediği, aslınd ...
-
söylensel serüven
:
-
Belirli bir yiğidin çevresinde oluşan olayları konu alan ve içind ...