eng

Halkbilim Terimleri Sözlüğü (5)

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
5. Sayfa
kültürel süreç :
Kültür içerik ya da yapısının sürekli değişimi, bk. kültür, yarat ...
küme masal :
Arka arkaya anlatılan değişik konulu küçük masallardan oluşan anl ...
lamba bakısı :
Lambanın ışık ivmelerine bakarak geleceği okuma isi. bk. bakı. kr ...
masalcık :
Toplumsal ve imgesel örgelerden oluşan, sanatsal biçime yönelik k ...
moda :
Göreneğe bakarak daha kısa süreli olan, çabuk değişebilen, öykünm ...
müzikbilim :
Karşılaştırma ve tarihsel yöntemler yardımıyla müzikle ilgili sor ...
nedenli masal :
Konusunu oluşturan nesnelerle olayların nedenlerini çözümlemeyi a ...
nedenli öykünce :
Hayvanların yaratılış ve yaşantılarıyla, hayvan yaratıcının özell ...
nedenli saga :
Konusuna giren nesne ya da olaylarla ilgili açıklamalarda bulunan ...
nedenli söylence :
Açıklayıcı nitelikte olan söylence, bk. söylence. krş. nedenli sa ...
nesne bakısı :
Suya atılan bir nesnenin çıkardığı ses ya da oluşturduğu dalgalar ...
nesneler masalcığı :
Konusu, insanlar gibi düşünerek hareket eden nesnelerle ilgili ol ...
ocaklı :
Hastalıkları, doğaüstü yöntemlerle sağaltma gücünde olduğuna inan ...
odun bakısı :
Yerdeki odun parçalarının biçim ve durumlarına bakarak geleceği ç ...
oedipus :
Grek masallarına göre babasını öldürerek annesiyle evlenen Thebes ...
oedipus bilmecesi :
Oedipus'un, Sphinx'in sorusunu "bebek, ergin insan ve yaşlı" biçi ...
Ok :
Yayla fırlatılan, ucunda sivri bir taş, demir, kemik parça buluna ...
ok bakısı :
Oklara dayanarak geleceği okuma yöntemi, bk. bakı. krş. nesne bak ...
ok kurbanı :
Oku kırmak ya da yanan bir oku güneşe atmak biçiminde oluşan bir ...
olanakçılık :
Coğrafya koşullarının bölgesel halk kültürlerini etkilemelerine k ...
olumlu büyü :
Uygulama amacı bakımından, bireyin ve toplumun iyiliğine yönelik ...
olumsuz büyü :
Halkın uygulandığında istenmeyen kimi sonuçlar vereceğine inandığ ...
organsal büyü :
Saç, tırnak, eş, göbek bağı gibi insan organları aracılığıyla yap ...
ortak kültür kalıtı :
Belirli bir kültürden türemiş olan değişik halk kültürlerindeki ü ...
ödünç yayılım :
Bakınız: ikincil yayılım
ödünçleme :
Yalnız sınır boylarında oluşan iki ayrı kültür arasında halkbilim ...
Öğe :
Bir halkbilim olay ya da ürününün en küçük birimi, bk. örge, anak ...
öğretici öykünce :
Hayvanları konuşturarak onların ağzından ilginç ve yararlı öğütle ...
öğütsel balad :
Dinleyenlere, günah ve pişmanlık dolu bir yaşantıyı göstererek, o ...
ölü bakısı :
Ölü ruhları yardımıyla geleceği öğrenme işi. bk. bakı. krş. insan ...
ölü büyüsü :
Ölen bir kimsenin, öteki dünyada, iyi bir biçimde yaşamasını sağl ...
ölü dil :
Bir zamanlar toplumca konuşulmasına karşın, bugün yalnız tarihsel ...
ölüm :
Ruhun gövdeden ayrılmasıyla açıklanan evrensel halk inancı. (Ölüy ...
ölüm oyunu :
Ölen bireyin öteki dünyaya kötülüklerden arınmış olarak gitmesini ...
öncancılık :
Cancılıktan önce, tektanrısal inançlara dayanan bir çağın varoldu ...
önkalıntı :
Bakınız: ortak kültür kalıtı
örge :
Öğelerin birleşmesinden doğan ve bir araya geldiklerinde halkbili ...
örgenüstü :
Örgensel yaşantıya bağımlı olmasına karşın, her bakımdan ondan üs ...
örgetümgesi :
Birden çok örgeden kurulu halkbilim olay ya da ürünü. bk. öğe, ör ...
Örnek :
Yalnız ya da başka masallarla birlikte söylendiğinde anlamında hi ...
örnekleyici kuram :
Özdeksel halkbilim ürünlerinin gelişmelerinin, bu ürünlerin benze ...
örnekleyici okul :
Öıdeksel halk kültürünün gelişimini örnekleyici yöntem yardımıyla ...
örnekleyici yöntem :
Özdeksel halkbilim ürünlerinin gelişimini, bu ürünlerin benzeyen ...
örneksemecilik :
Hayvan öyküncelerinin anakonusu olan, görünüşte hayvan, devinim v ...
öteki dünya :
Bütün dinlerle halk inançlarında varolduğu saptanan, toplumlara g ...
Öykü :
Oluştukları yerlerle çağları belirli, gerçek ya da dinleyenlerin ...
öykücük :
Eğitimsel ve öğretimsel amaçlarla, ilginç tarihsel kişi, olay ve ...
öykülem :
Kral ve prenseslerden çok az söz edilen, gerçeğe yakın olayların ...
öykülü halk oyunu :
Bir olayı anlatmak amacıyla oynanan halk oyunu. bk. halk oyunu.
öykülü masal :
Kral ve prenseslerle ilgili olayların gerçekçi bir oluşum içinde ...
öykülü saga :
Gerçek olayları yansıtan saga türü. bk. öykülü masal, öykülem. kr ...
öykülü serüven :
Doğaüstü olayları konu alan serüven, bk. serüven, krş. gerçekçi m ...
öykülü türkü :
Tarihsel bir olayı kısa bir biçimde anlatan halk türküsü.
öykünümsel büyü :
Oluşması istenen bir olayın, ancak onun küçük bir ölçüde öykünümü ...
özdeksel halkbilim :
Halkbilimin temelini oluşturan iki ana kültürden biri olan tinsel ...
özelge :
Birey, aile, akraba ya da toplulukların, ilgili oldukları toplumu ...
özengen derleyici :
Kendi kendini yetiştirmiş halkbilim derleyicisi, bk. derleyici.
özengen halkbilimci :
Halkbilim konusunda kendi kendisini yetiştirmiş ve yaptığı çalışm ...
papaz :
Gelişmiş ve kutsal kitapları olan kimi dinlerde Tanrıyla insanlar ...
peri masalı :
Önceleri yoksul ve umutsuz bir durumda iken, doğaüstü güçlerin ya ...
renk :
Halkbilimin en önemli konularından biri olan, insanlık çapında ge ...
saga :
Tarihsel nitelikte olan kısa ve tek olaylı anlatım türü. bk. doğa ...
saga türküsü :
Kaynağı saga olan türkü türü. bk. saga
sakınma :
Birey ve toplulukların, dinsel, büyüsel ya da geleneksel nedenler ...
salkı baladı :
Genellikle duygusal nitelikteki salkılarla, bölgesel siyasal olay ...
sanat :
İnsanoğlunun iç ve dış dünyasının etkisinde kalarak oluşturduğu d ...
sanat bilmecesi :
Yazarların yazdığı, kişilerin uydurduğu halk ürünü olmayan bilmec ...
Savaş :
Bir toplumun başka bir topluma, isteğini benimsetme amacıyla tüm ...
savaş oyunu :
Toplumu savaşa hazırlamak ve savaşı kazanmak amacını güden benzer ...
seçkin :
Bir toplumun büyük kesimini oluşturan halk kütlesi dışında kalan ...
seçkin kültürü :
Seçkin kesimin halkla ortak olduğu geleneksel kültür dışında kala ...
Serüven :
Düşsel olayları konu alan masal türü. bk. halk serüveni, kişisel ...
serüven baladı :
Toplumla doğrudan doğruya ilgili olmayan acıklı bir serüveni anla ...
sevi masalı :
Bir yiğidin elde etmek istediği kıza yaptığı sevgi gösterileriyle ...
sevi oyunu :
Genç kızlarla delikanlıların birbirleriyle tanışma, anlaşma, sevi ...
sıcaklık büyüsü :
Bir bütünün parçalarından biri üzerine yapılan etkinin, hiçbir de ...
sınıf :
Bir topluluk içinde, birbirlerinden ekonomik ve toplumsal yönlerd ...
sınıflayıcı akrabalık :
Değişik sosyal bağıntıları olan akrabaları aynı düzeye getiren ak ...
sililiksizlik :
Geleneksel ya da yasal yollarla evlenmelerine olasılık bulunmayan ...
sililiksizlik yasağı :
Her toplumun kendi anlayışına göre, dirimbilimsel akraba olarak n ...
simgesel davranış :
Yağmur yakarısı sırasında avuç içlerini yere çevirerek kolları aş ...
simgesel durum :
Bakınız: simgesel davranış
simgesel organ :
Halkın bir nesne, bir düşün, bir oluşumu anlatmak amacıyla kullan ...
simgesel oyun :
ölüm ,yaşam, av ,savaş ,barış ve daha başka nedenlerle yapılan oy ...
simgesel renk :
Her toplumun, renklere kendi anlayışlarına göre aşk, sevgi, bahar ...
simgesel yer :
Halkın, türlü nedenlerle kutsallık ya da uğursuzluk gördüğü kayna ...
simgesel yön :
Her toplumun kendi anlayışına göre, yönleri birer renk, hayvan, b ...
simgesel yöntem :
Bakınız: örnekleyici yöntem
siyasal kuram :
Halkbilim ürünlerinin siyasal amaçlar için kullanılmasını öngören ...
sokak baladı :
Sokak satıcılarının söylediği balad türü. bk. balad. krş. halk ba ...
sonuç yasası :
Sagalann son bölümlerinde, olayların gürültülü bir biçimde başlad ...
Soy :
Birkaç altbölükten oluşmuş, aşamalı toplumsal denetleme düzeni, b ...
soy sililiksizliği :
Kimi ilkel toplumlarda, kral ve prenslerin, soylarının bozulmasın ...
soyut dil :
Çince ve Tibetçe'de olduğu gibi tekheceli sözcüklerden oluşan dil ...
söylen örgesi :
Söylenlere konu olan olayları oluşturan öğelerden her biri. bk. i ...
söylenbilim okulu :
Söylenlere dayanarak tarihsel, toplumsal ve kültürel birçok sorun ...
söylenbilimci :
İnceleme alanı söylen olan bilim adamı. bk. söylen.
söylence :
Dinsel nitelikleri olan erkek ve kadınlarla ilgili olaylarla, kut ...
söyleni :
Halkın gerçeklik ve doğruluklarını düşünmeden benimsediği, aslınd ...
söylensel serüven :
Belirli bir yiğidin çevresinde oluşan olayları konu alan ve içind ...