eng

Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü (3)

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
3. Sayfa
eylem tümcesi :
(Derleme.. fiil cümlesi, fiilcil cümle) Bildirme veya isteme kipl ...
eylemde karşıt görünüm :
Emir kipi dışındaki isteme kiplerinin, hikâye veya rivayet birleş ...
eylemden türeme ad :
(Derleme.. fiilden isim, fiilden türek isim, fiil soyundan isim, ...
eylemden türeme eylem :
(Derleme., fiilden fiil, fiil kökünden fiil, fiilden türemiş fiil ...
eylemlik :
(Derleme., isim-fiil) Tümleç alan ve ad gibi kullanılan eylemsi : ...
eylemlikle ikileme :
Sözcükleri eylemlik biçiminde bulunan ikileme: Oyma oyma dolap, s ...
Eylemsi :
(Derleme.. fiilimsi, şahıssız fiil sıygası, fiilsi) Olumsuzu yapı ...
ezgi :
(Derleme.. sözün ezgisi) Söylemede sese verilen özel titrem.
fışırtılı ünsüz :
Fışırtılı bir ses veren sızıcı ünsüz: ş, j vb.
geçişli eylem :
(Derleme.. geçişli fiil, geçişli çatılı fiil, nesnel fiil, nesnel ...
geçişsiz eylem :
(Der, geçişsiz fiil, öznel fiil, nesnesiz fiil) Nesne ile kullanı ...
geçmiş zaman :
Eylemin belirttiği zaman kavramının, içinde bulunulan zamandan ön ...
geçmiş zaman görünümü :
Belirsiz geçmiş zaman ortacıyle, yardımcı eylemin veya başka bir ...
geçmiş zaman kipi :
bk. belirli geçmiş zaman kipi ve belirsiz geçmiş zaman kipi
geçmiş zaman ortacı :
Geçmiş zaman kavramı veren ve ad, sıfat gibi kullanılan ortaç. Tü ...
gelecek zaman :
Eylemin belirttiği zaman kavramının, içinde bulunulan zamandan so ...
gelecek zaman görünümü :
Gelecek zaman ortacıyle, yardımcı eylemin birlikte kullanılmasınd ...
gelecek zaman kipi :
Eylemin belirttiği zaman kavramının, içinde bulunulan zamandan so ...
gelecek zaman ortacı :
Ad veya sıfat gibi kullanılan ve gelecek zaman kavramı veren orta ...
geniş ünlü :
(Derleme.. açık ünlü, geniş sesli, geniş vokal, alçak vokal) Altç ...
geniş zaman görünümü :
Geniş zaman ortacıyle, yardımcı eylemin birlikte kullanılmasından ...
geniş zaman kipi :
(Derleme.. zamansızlık, zaman dışı olmaktık) Eylemin her zaman ya ...
geniş zaman ortacı :
Eylemin her zaman yapıldığını veya yapılmakta olduğunu ya da yapı ...
geniz ünlüsü :
(Derleme.. genizsi vokal, burun vokali, geniz vokali) Geniz yoluy ...
geniz ünsüzü :
(Derleme.. genizsi konson, geniz sesi, burun sesi, damak-burun ko ...
genizsileşme :
(Derleme.. genizlenme, genzelleşme) Dudak ünsüzünün, geniz ünsüzü ...
gerçek özne :
Genellikle gerçek özneye özne denir (bk. özne) .
gereklik kipi :
(Derleme.. gereklik, gerekirlik, gerekirlik dizisi) Eylemin yapıl ...
gereklik tümcesi :
Genellikle gereklik kipiyle kurulan ve eylemin yapılması gerektiğ ...
gerileyici benzeşme :
(Derleme., gerileyen benzeşme, gerilek özümleme) Sözcükte sonraki ...
Gerilim :
(Derleme.. gerilme) Konuşmada bir sesin meydana gelmesi için ses ...
gevşek vurgu :
Üzerinde vurgu oian bir ünlüden sonra, ünsüzle başlayan bir hecen ...
gezgin sözcük :
(Derleme.. dolaşan kelime, yaygın kelime) Birçok dilde yaygın bir ...
gırtlak ünsüzü :
Derleme.. gırtlak sessizi, gırtlak üfleme fonemi, soluma fonemi, ...
girişik tamlama :
İçinde tümleç, sıfat tamlaması ya da belirteç bulunan tamlama: Al ...
girişik tümce :
(Derleme., karmaşık cümle) Bir temel tümce ile bir veya birkaç ey ...
göçüşme :
(Derleme.. göçme, yer değişimi, aktarma) Bazı sözcüklerde, sesler ...
görev :
Bir sözcüğün sözdiziminde belirttiği iş: Güzeller sevimli olur (a ...
görünüm :
(Derleme.. görünüş, karmaşık fiil) Eylem kavramlarında, meydana g ...
gösterme adılı :
(Derleme.. gösterme zamiri) Varlıkların yerini, işaret yoluyla tu ...
gösterme belirteci :
Bir eylemin, bir adın veya başka bir belirtecin anlamını, gösterm ...
gösterme sıfatı :
Bir adı, gösterme yoluyla belirten sıfat: Bu kitap, şu adam, o ço ...
Gövde :
(Derleme.. taban, türemiş kelime) Köklere yapım eklerinin getiril ...
Gramer :
Bakınız: dilbilgisi
hafif eylemlik :
(Derleme., hafif mastar, hafifletilmiş isim-fiil, ince mastar, kı ...
halk kökbilgisi :
(Derleme., halk kökbilimi, halk türeklemesi, halk etimolojisi) Ha ...
harf :
Bir dilin başlıca seslerini yazıda göstermeye yarayan işaret: a, ...
harf çevirisi :
Bir metindeki harflerin, başka bir alfabedeki karşılıklarıyle gös ...
hece :
Bir solukta çıkarılan ses veya ses birliği: Ah, oh, bak, üst, alt ...
hece bölümü :
Yabancı dillerden gelen bazı sözcüklerdeki Türkçenin yapısına uym ...
hece dengesi :
Uzun ünlüsü olan bir hecenin kısa ünlüsü olan iki heceye ayrılıp ...
hece doruğu :
(Derleme., yükseklik doruğu) Hece içinde en yüksek olan ses: Bal, ...
hece sınırı :
Bir hecenin bitip ötekinin başladığını gösteren ses aralığı: Arab ...
hece yutumu :
(Derleme.. hece düşmesi, hece gizlenimi, büzülme, aşınma) Ünlüyle ...
hemze :
(Derleme., gırtlak kapama fonemi, gırtlak çarpması) Ciğerlerden g ...
hikâye birleşik zamanı :
(Derleme.. hikâye tarzı, hikâye kipleri, hikâye şekli) Yalın zama ...
ıslıklı ünsüz :
(Derleme.. ıslıklı konson, ıslıklı ses) Vızıltılı ve hışırtılı bi ...
iç ek :
Sözcüğün içyapısına giren ek. Türkçede iç ek yoktur: Arapçada mün ...
içbükün :
Bazı yabancı dillerde sözcüğün içsesinde meydana gelen bükün: Ara ...
içses :
Sözcüğün önses ve sonsesi arasında kalan ses veya sesler: Baş (b- ...
içses düşmesi :
Sözcük içindeki bir ünsüzün kaybolması: (Arslan) > aslan, serp -> ...
içtümce :
(Derleme.. nesnel cümle) Bir tümce içinde tümleç gibi kullanılan ...
içtüreme :
(Derleme., araya sokulma) Sözcüğün aslında bulunmayan bir ünlünün ...
içuyak :
Düzyazıda, sözcükler arasındaki uyak: Selam verdim rüşvet değildi ...
ikil :
Birbiriyle yakından ilgili iki varlığı birlikte anlatan sözcük: T ...
ikileme :
(Derleme.. koşma, koşuk, kelime koşması, eş deyim) Anlamı güçlend ...
ikilemeden düz tümleç :
İkileme biçiminde kullanılan düz tümleç: Bekçi mahalleyi sokak so ...
ikilemeli tamlama :
İkileme biçimindeki sözcüklerden kurulan tamlama: Büyüklerin büyü ...
ikilemeli yantümce :
Kökteş iki çekimli eylemin olumlu ve olumsuz biçimlerinin ikileme ...
ikili çatı :
İki görevde de kullanılabilen çatı: Alınmak, avlanmak, tavlanmak, ...
ikili ek :
Hem ad köküne hem de eylem köküne gelen ek: -men -man (göç-men, a ...
ikili ekleme :
İyelik eki almış bazı sözcüklerde, aynı görevde olmak üzere, bir ...
ikili kök :
Hem ad kökü hem de eylem kökü gibi kullanılan kök: Göç, göçmek ta ...
ikili ünlü :
(Derleme., ikiz vokal, ikili vokal) Bir hecede yan yana bulunan i ...
ikinci kişi :
Adıllarda ve çekimli eylemlerde belirtilen dinleyen veya dinleyen ...
ikinci vurgu :
Bir sözcükte asıl vurgudan başka meydana gelen vurgu: Annem geldi ...
ilerleyici benzeşme :
(Derleme.. ilerlek benzeşme, ilerleyen benzeşme) Sözcükte önceki ...
İlgeç :
(Derleme.. edat, ilgiç) Bir sözcükten sonra gelerek, o sözcükle ö ...
ilgeçli tamlama :
Bir adla bir ilgecin kurduğu tamlama: Ev gibi, ev için, odaya gör ...
ilgeçli tümleç :
(Derleme., edatlı tümleç, edat tümleci) İlgeçle kurulmuş tümleç: ...
ilgeçli tümleç birliği :
İlgeçli tümleçle birlikte kullanılan sözcüklerin tümü: Bu korular ...
ilgeçli yantümce :
Gibi ilgeciyle kurulan ve bir belirteç gibi kullanılan yantümce : ...
ilgeçten ad :
Aslında ilgeç olan sözcüğün iyelik eki alarak ad olmuş biçimi: Se ...
ilgeçten sıfat :
Bir adla birlikte, başka bir adın önüne gelerek sıfat görevinde k ...
ilgi eki :
Bağlantı kavramı veren ek. Türkçede bu kavram ad veya ad görevli ...
ince sıra :
Türkçe bir sözcükteki ince ünlülerin sırası: İpekli (ipek-li) , i ...
ince ünlü :
(Derleme.. ince vokal, ince sesli damak ünlüsü, ön vokal) Dilin i ...
istek kipi :
(Derleme.. temenni, dileklik) İstek ve niyet kavramı veren isteme ...
istek tümcesi :
Yüklemi istek veya dilek kipi olan tümce Bu işler başına gelmeyey ...
istek yutumu :
(Derleme.. istek kipi kısalması) Kökü ve gövdesi ünlü ile biten i ...
isteme kipleri :
(Derleme., dilek kipleri, tasarlama kipleri) Dilek, istek, gerekl ...
isteme tümceleri :
İsteme kipleriyle kurulan tümce : Düzen tartışmaları bir bitse bi ...
işaret dili :
Konuşulan ve yazılan dilin dışında, renk, bayrak, işaret, koku, m ...
işteş çatı :
(Derleme.. işteş fiil, işteş çatılı fiil) Bir eylemin birden fazl ...
işteş eylem :
(Derleme., işteş fiil, işteş çatılı fiil Bir eylemin birden fazla ...
iyelik düşmesi :
Yapım eki getirilen ad tamlamalarında iyelik ekinin kullanılmamas ...
iyelik eki :
Adları veya ad görevinde kullanılan sözcükleri kişi kavramına bağ ...
iyelikli ikileme :
Sözcüklerinin biri veya her ikisi de iyelik eki almış olan ikilem ...
iyelikli sıfat :
Sıfat görevinde kullanılan ve iyelik eki almış bulunan bazı ad ve ...
iyelikli tamlama :
İyelik eki almış bazı ad veya ortaçlardan kurulan tamlama: Barına ...