eng

Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü (6)

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
6. Sayfa
ulaçlı ikileme :
Sözcükleri ulaç biçiminde bulunan ikileme: Güle güle gitmek, ağla ...
ulama :
(Derleme.. bağlantı, ulaşma, birleşme) Konuşmada art arda gelen s ...
ulusal dil :
Bir ulusun kullandığı ortak dil: Türk dili, Fransız dili, Alman d ...
uygunluk :
(Derleme.. uyumlama) Özne ile yüklemin veya bazı dillerde olduğu ...
uyuşmazlık :
Sözcükte, yan yana gelen iki hecede bazı seslerin bulunmayışı. Tü ...
uzak benzeşme :
(Derleme.. uzaktan benzeşme, uzaktan özümleme, ırak benzeşme) Bir ...
uzak benzeşmezlik :
Bir sözcükte yan yana bulunmayan iki aynı sesten ? birinin değişi ...
uzak göçüşme :
(Derleme., uzaktan geçişme, uzaktan metatez, ırak aktarım, uzakta ...
uzatma :
Bazı sözcüklerde hecenin uzun okunması: Fail, tacir, imdat vb.
uzatma vurgusu :
(Derleme., nicelik vurgusu, süre vurgusu) Bazı ünlülerin uzatılma ...
uzun hece :
İçinde uzun ünlü bulunan hece: Nadir (okunuşu: nâdir) , zalim (zâ ...
uzun ünlü :
(Derleme., uzun vokal, uzun sesli) Ses süresi uzun olan ünlü: Âle ...
üçleme :
Aynı kökten veya gövdeden kurulan bir ikilemeyle aynı kökün veya ...
üçlü ünlü :
(Derleme.. üçüzlü vokal) Tek bir hecede yan yana kullanılan üç ün ...
üçüncü kişi :
Çekimli eylemlerde veya adıllarda hakkında konuşulan veya konuşul ...
üleştirme sıfatı :
(Derleme.. tevzii sayı sıfatı) Paylaştırma kavramı veren sıfat. T ...
ünlem :
Bir duyguyu, bir düşünceyi anlatan veya bir tabiat sesini yansıta ...
ünlem tümcesi :
Ünlem kavramı veren tümce: Oh ne güzel hava! Of elim yandı! Yo öy ...
ünlem vurgusu :
(Derleme.. dalgalı vurgu, yükselip alçalan vurgu) Aynı hece üzeri ...
Ünlü :
(Derleme., sesli, vokal) Ağız boşluğunda bir engele çarpmadan çık ...
ünlü boşluğu :
(Derleme.. çatışma, ses gediği, vokal çarpışımı, gedik) Ünlü ile ...
ünlü çatışması :
(Derleme.. toplaşma, toplanma) Yan yana gelen iki ünlüden birinin ...
ünlü düşmesi :
(Derleme.. vokal düşmesi, büzme) Ünlü ile biten bir sözcük, ünlü ...
ünlü uyumu :
(Derleme.. ünlü benzeşmesi, vokal uyumu, ses uyumu, sesli uyumu, ...
ünlüleşme :
(Derleme.. vokallenme, vokalleşme) Bir ünsüzün, yanındaki ünlüler ...
ünsüz :
(Derleme.. konson, sessiz harf, abanık) Ağız boşluğunda bir engel ...
ünsüz atlaması :
(Derleme.. Konson atlaması, ünlülerin incelik-kalınlık bakımından ...
ünsüz düşmesi :
Sözcükte ünsüzün kaybolması: Çiftçi> (çifçi) , serbest> (serbes) ...
ünsüz uyumu :
(Derleme., ünsüz benzeşmesi, konson uyumu, konsonant benzeşmesi, ...
üstünlük derecesi :
En, pek belirteçleriyle, sıfat veya başka belirteçlerin kavram ba ...
vurgu :
Sözcüklerde hecelerden birinin daha baskılı söylenmesi: Ankara, A ...
vurgulu hece :
Sözcüklerde baskılı söylenen hece: Ankara, İsparta, ancak, gelme( ...
vurgusuz hece :
Sözcüklerde baskılı söylenmeyen hece: Bence, yorgun musunuz, durd ...
yabancı ek :
Bazı Türkçe sözcüklerde kullanılmış bulunan yabancı dillerden gel ...
yabancı sözcük :
Bir dilin kendi köklerinden gelmeyen sözcük: Kelime, memleket, cu ...
yakın benzeşme :
(Derleme.. bitişik benzeşme, bitişik asimilasyon, bitişik özümlem ...
yakın benzeşmezlik :
Bir sözcükte yan yana bulunan aynı ya da benzer iki. sesten birin ...
yakınlık eylemi :
(Derleme., yakınlık fiili, yaklaşma fiili) Bir eylemin -e'li ulac ...
yaklaşma görünümü :
(Derleme.. yaklaşma görünüşü) Birincisi belirli geçmiş, ikincisi ...
yalın ad :
(Derleme.. yalın isim) Birleşik olmayan ve yapım eki almamış bulu ...
yalın belirteç :
(Derleme., yalın zarf) Birleşik olmayan ve yapım eki almamış bulu ...
yalın durum :
(Derleme.. yalın hal) Ad görevli sözcüğün taşıdığı kavramı bildir ...
yalın sıfat :
(Derleme.. basit sıfat) Birleşik olmayan ve yapım eki almamış bul ...
yalın sözcük :
Kökü parçalanamayan sözcük: Ev, el, gel, tat, baş, ayak, git, bu, ...
yalın tümce :
Bir çekimli eylemle kurulan tümce: Bugün hava çok sıcak Yarın İst ...
yalın zaman :
(Derleme.. basit zaman) Ekeylem kullanılmadan kurulan çekimli eyl ...
yansıma :
(Derleme.. yansıtma, taklidi kelime, tabiat taklidi kelime) Tabia ...
yansız :
Bazı dillerde ne dişi ne de erkek cinsten sayılmayan sözcük: Alma ...
yantümce :
(Derleme.. mütemmim cümle, bağlı cümle) Çekimli bir eylemden sonr ...
yapı değişmesi :
Dilde kendiliğinden veya bir etkenle oluşan yapı başkalaşması: aş ...
yapıbilgisi :
(Derleme., yapıbilim, yapımbilim, şekilbilim, şekilbilgisi, kelim ...
yapım eki :
(Derleme.. şekil eki, morfem, yapı eki, tekil eki) Sözcük kök vey ...
yapma dil :
Çeşitli amaçlarla, anlaşma sağlamak için bazı dillerden seçilmiş ...
yapmacık görünümü :
(Derleme.. yapmacıklı fiil, yapmacık fiili) Gerçekte yapıldığı ha ...
yardımcı eylem :
Ad soylu sözcüklerin veya bazı eylemsilerin eylem gibi kullanılma ...
yargı :
Yüklemle bildirilen karar veya düşünce: Geleceksin, gideceğiz, ya ...
yarı anlamlı sözcük :
Başka bir sözcüğün yardımı olmadan yaşayamayan sözcük: Tefek (ufa ...
yarı ünlü :
(Derleme.. yarım ünlü, yarı vokal, yarım vokal) Akıcı ünsüzlerin ...
yaşayan dil :
Bir ülkede konuşulmakta olan dil: Türkçe, Fransızca, Almanca vb.
yazı :
Seslerin harflerle, hecelerle veya resimlerle gösterilmesi.
yazı dili :
Bir ülkede, konuşulan ağızlardan birinin yazışmalarda esas olarak ...
Yazım :
(Derleme.. yazılış, sağyazı) Bir dilin belli kurallarla yazıya ge ...
yazın dili :
(Derleme., edebî dil, edebiyat dili) Yazın türleri dili: Türk yaz ...
yeni sözcük :
Bir dilde kullanılmış veya kullanılmakta olan bir sözcük örnek tu ...
yer belirteci :
(Derleme.. yer zarfı, mekân katmaçları) Bir eylemin anlamını, sın ...
yeterlik eylemi :
(Derleme.. yeterlik fiili) Olumlusu herhangi bir eylemin -e'li ul ...
Yineleme :
Anlamı güçlendirmek, pekiştirmek, kavramı genişletmek, zenginleşt ...
yineleme eki :
Tekrar kavramı vermek üzere, bazı eylem köklerine getirilen -ele ...
yönelme durumu :
(Derleme.. yönelme hali, -e hali, verme hali, yaklaşma hali) Ad g ...
yönelmeli ikileme :
Sözcüklerinden biri ya da ikisi yönelme durumunda bulunan ikileme ...
yönelmeli tamlama :
Yönelme durumundaki bazı adların çok defa sıfat görevindeki bazı ...
yönelmeli tümleç :
Çok defa eylemin bazen de adın anlamını tümleyen ve yönelme (-e) ...
yumuşak ge (ğ) uzunluğu :
(Derleme.. ğ uzunluğu, büzülme uzunluğu) Türkçe bir sözcükte bulu ...
yumuşama :
(Derleme.. tonlulaşma, sadalılaşma, ötümlüleşme) Süreksiz ünsüzle ...
yuvarlak sıra :
Türkçe bir sözcükte bulunan yuvarlak ünlülerin sırası: Üzüntünüzü ...
yuvarlak ünlü :
(Derleme.. yuvarlak vokal, yuvarlak sesli, dudak vokali) Dudaklar ...
yuvarlaklaşma :
(Derleme.. dudaksıllaşma) Düz ünlünün ünsüz etkisiyle yuvarlak ol ...
yüklem :
Eylem çekimine girmiş sözcüğün tümcedeki görev adı: Her iş ona ko ...
yüklem birliği :
(Derleme.. yüklem öbeği, yüklem grubu) Yüklemle birlikte kullanıl ...
yükselen titrem :
(Derleme.. yüksek ton) Anlatımda duygu ve düşüncelerin etkisine g ...
zaman :
(Derleme.. fiillerde zaman) Eylemlerin belirttikleri geçmiş zaman ...
zaman belirteci :
(Derleme.. zaman zarfı) Bir eylemin anlamını, zaman kavramı ile s ...
zaman eki :
Eylemlerde kullanılan ve zaman kavramı veren ek: -ecek (gel-eceğ- ...
zaman ulacı :
Eylemin durumunu zaman bakımından sınırlandıran ulaç: Gidince gör ...
zayıf ünlü :
Ses süresi kısa olan dar ünlü : ı vb. ısıcak, Irak, ılık sözcükle ...
zincirleme ad tamlaması :
(Derleme.. zincirleme isim tamlaması, zincirleme tamlama, zincirl ...
zincirleme sıfat tamlaması :
Bir sıfat tamlamasına çok defa"-lı" bazen de '"-siz" ya da 3. kiş ...