eng

Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü (4)

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
4. Sayfa
kalın sıra :
Türkçe bir sözcükteki kalın ünlülerin sırası: Adamların (adam-lar ...
kalın ünlü :
(Derleme.. kalın vokal, alın sesli, art vokal, art damak vokali) ...
kalıplaşma :
Sözcükler veya ekler arasında, belirli bir anlam için, ayrılmaz b ...
kalıplaşmış iyelik :
Görünürde, belirli bir sözcükle bağlantısı kurulamayan ve bazı sö ...
kalma durumu :
(Derleme., bulunma hali, -de hali) Ad veya ad görevli sözcüğün ta ...
kalmalı ikileme :
Sözcüklerinden ikisi de kalma durumunda bulunan ikileme: ayda ayd ...
kalmalı tamlama :
Kalma durumundaki bazı adların başka adları anlam bakımından tama ...
kalmalı tümleç :
Çok defa eylemin bazen de adın anlamını tümleyen ve kalma durumun ...
kapalı hece :
Ünsüzle veya uzun ünlüyle biten hece: Kalk, bak, gelmek (gel-mek) ...
kapantı :
Patlayıcı ünsüzün meydana gelişinden önceki boğumlanma noktasının ...
karma dil :
Sözcük hazinesi çeşitli dillerden oluşmuş dil: Uzak doğu limanlar ...
karma tamlama :
Ad tamlamasındaki adlardan birinin veya ikisinin sıfat almasıyle ...
karşılaştırma derecesi :
Daha, çok, fazla, ziyade gibi sözcüklerle kavramların karşılaştır ...
karşılaştırmalı dilbilgisi :
(Derleme.. karşılaştırmalı gramer, mukayeseli gramer) Akraba dill ...
karşılıklı benzeşme :
iki sesin birbirini etkileyerek benzeşmeleri: (bu+ile) > böyle, ( ...
karşıt anlamlı :
Anlamları birbirine karşıt olan sözcükler: Aşağı/yukarı, ileri/ge ...
katmerli birleşik zaman :
(Derleme., katmerli bileşik kip) Yalın zamanlı bir eylemle ekeyle ...
kayan ek :
Asıl görevinden kaymış olan ek: -de (göz-de kadın) , -den (can-da ...
kaynaştırma :
(Derleme.. daraltı, büzülme, vokal birleşmesi, sıkışma, aşınma, d ...
kesik sözcük :
(Derleme., kırpık kelime, kırpma kelime) Bir kısmı, kesilerek kul ...
kesik tümce :
Genellikle yüklemi kullanılmadığı halde yargı bildiren tümce: Şof ...
kısa hece :
İçinde uzun ünlü bulunmayan hece: Oda, gözlük, kapalı vb.
kısa ünlü :
(Derleme. kısa vokal, kısa sesli) Süresi uzun olmayan ünlü: At, a ...
kısaltmalı sözcük :
Birden fazla sözcüğün baş harfleriyle kurulmuş sözcük: Nato (Nort ...
ki bağlacı :
Genellikle birleşik tümcelerde kullanılan ve temel tümce ile yant ...
kip :
(Derleme.. şekil, çekim örneği) Eylemlerde belirli bir zamanla bi ...
Kişi :
Çekimli eylemlerde ve adıllarda, konuşan, dinleyen, hakkında konu ...
kişi adılı :
(Derleme.. kişi zamiri, şahıstık) Kişilerin yerine kullanılan adı ...
kişi eki :
(Derleme.. şahıs eki, şahıs bildirici ek) Eylem çekimlerinde kull ...
konuşma aygıtı :
(Derleme., konuşma cihazı) Konuşmada kullanılan seslerin meydana ...
konuşma dili :
(Derleme., geçer dil) Günlük yaşayışta kullanılan ve yazı dilinde ...
konuşma titremi :
(Derleme.. konuşma tonu) Kişinin konuşmasındaki özel titrem.
koruma ünsüzü :
(Derleme., kaynaştırma ünsüzü, yardımcı konsonant, koruyucu "y", ...
korumalı ek :
(Derleme.. kaynaştırmalı ek, bağlantı ünsüzü alan ek) Ünlü ile bi ...
koşaç :
Başlı başına anlam taşımayan, birlikte kullanıldığı sözcüğe oluml ...
koşul birleşik zamanı :
(Derleme.. şart tarzı, şart kipleri) Koşul kavramı veren birleşik ...
koşul tümcesi :
Yüklemi -se (-sa) ekiyle kurulan ve koşul kavramı veren tümce (bk ...
koşullu yantümce :
Birleşik tümcelerde koşul kavramı veren yantümce: Gençlikte çalış ...
Kök :
Sözcüğün, ekleri ayrıldıktan sonra, geriye kalan anlamlı bölümü: ...
kök anlam :
(Derleme.. anlamlık) Aynı kökten türemiş sözcüklerdeki ortak anla ...
kökbilgisi :
(Derleme.. kökbilim, menşe bilgisi, türeme bilgisi) Sözcüğün aslı ...
kökteş :
Aynı kökten gelen çeşitli yapı ve görevdeki sözcükler: Sevgi, sev ...
kökteş tümleç :
Eylemle aynı kökten olan tümleç: Çalgı çalmak, ekin ekmek, vergi ...
kökteşleme :
(Derleme.. kökteştik, kökteş kelime kullanma) Anlatımı kolaylaştı ...
kural :
Dil olayları arasındaki düzen: Ünlü uyumları, ünsüz uyumu gibi.
kural dışı :
(Derleme., aykırılık) Dil kurallarına aykırı düşen sözcükler veya ...
kural dışı eylem :
Belirli kurallara girmeyen ve çekimlerinde ayrı özellik gösteren ...
kuvvetli ünlü :
(Derleme., güçlü ünlü, kuvvetli vokal) Bol sesli geniş ünlü: a, o ...
küçük ünlü uyumu :
(Derleme.. dudak uyumu, dudak uyumu kanunu, küçük ahenk kanunu, d ...
küçükdil ünsüzü :
(Derleme.. küçükdil kayıcı konsonu) Ciğerlerden gelen havanın, ar ...
küçültme eki :
Sözcüklerin anlamına, küçüklük, azlık, sevgi, şefkat kavramları k ...
küçültmeli ad :
Küçültme eklerinden biriyle, küçüklük, azlık, sevgi, şefkat kavra ...
küçültmeli sıfat :
Bildirdiği kavram, küçültme eklerinden biriyle, azaltılmış, yakın ...
lehçe :
Bir anadilin, ses, yapı ve sözdizimi bakımlarından büyük ayrılık ...
m`li ikileme :
Ünlüyle başlayan sözcüğün başına ya da ünsüzle başlayan sözcüğün ...
nesne :
(Derleme., belirtili nesne, -i'li tümleç, -i'li nesne) Geçişli ey ...
nesne birliği :
(Derleme.. nesne öbeği, nesne grubu) Nesneyle ilgili olarak kulla ...
nispet eki :
Bazı yabancı adların anlamlarına bağlı yabancı sıfatlar kuran ek: ...
niteleme belirteci :
(Derleme.. niteleme zarfı, nitelik zarfı) Bir eylemin, bir sıfatı ...
niteleme sıfatı :
(Derleme., vasıflandırma sıfatı, nitelik sıfatı, vasıflayıcı, san ...
noktalama :
Yazının daha iyi anlaşılması için, belirli işaretlerin gereken ye ...
olumlu eylem :
(Derleme., olumlu fiil) Olumlu kavram veren eylem. Türkçede -me o ...
olumlu tümce :
Yüklemi olumlu olan tümce: Çocuk okula gitti Öğrencinin bilgisiz ...
olumsuz eylem :
Olumsuzluk kavramı veren eylem. Türkçede, -me olumsuzluk eki alan ...
olumsuz tümce :
Yüklemi olumsuzluk kavramı veren tümce: Çocuk hasta değilmiş Para ...
olumsuzluk eki :
Eylem soylu sözcüğe olumsuzluk kavramı veren ek. Türkçede bu kavr ...
olumsuzluk koşacı :
Tümce içinde, art arda kullanılan iki veya daha çok özneyi, tümle ...
olumsuzluk koşacıyle yantümce :
Olumsuzluk koşacıyle kurulan yantümce: Gül değil arkasında kanlı ...
orta hece yutumu :
(Derleme., orta hece düşmesi, hece binişimi, hece gizlenimi, iç h ...
ortaç :
(Derleme., sıfat-fiil) Tümleç alabilen, ad ve sıfat gibi kullanıl ...
ortaçlı ikileme :
Sözcükleri ortaç biçiminde bulunan ikileme: Sararmış sararmış yüz ...
ortaçtan tümleç :
Çeşitli ortaçlardan meydana gelen tümleç: Bir tek tanıdık göremed ...
ortak dil :
Bir dilin lehçe ya da ağızlarından birinin yaygınlaşarak ülkenin ...
ortak nesne :
Ayrı eylemlerin ve eylemsilerin anlamını tamamlayan aynı belirtil ...
ortak özne :
Çeşitli eylemlerin ve eylemsilerin aynı olan öznesi: Yüzbaşı atın ...
ortak yüklem :
Birden çok öznenin meydana getirdiği aynı yüklem: Biri kalemi ald ...
ölçü belirteci :
(Derleme., ölçü zarfı, nicelik zarfı, derece ve nicelik zarfı, az ...
ölü dil :
Belgeleri bilinen fakat hiç bir ülkede artık konuşulmayan dil: Sü ...
önavurt ünsüzü :
(Derleme., önavurt konsonu, önavurtsu konson, yanlama titrek) Dil ...
öndamak ünsüzü :
(Derleme., öndamaksı konson, öndamak fonemi, öndamaksıl) Ciğerler ...
önek :
Bazı yabancı dillerde, sözcük kökünün önüne gelerek sözcüğe belir ...
önses :
Bir sözcüğün başındaki ilk ses: Başlangıç sözcüğündeki b, yıldız ...
önses düşmesi :
Sözcük başındaki bir sesin kaybolması: (ısıcak) > sıcak, (ısıtma) ...
öntüreme :
(Derleme.. başta ses türemesi, önönüm) Sözcüğün aslında bulunmaya ...
önvurgu :
(Derleme.. başta vurgu, gerilek vurgu) Yer adlarında, belirteç, b ...
örnekseme :
(Derleme.. benzetme, örnekleme) Bir sözcük örnek tutularak başka ...
örtülü özne :
(Derleme.. dolaylı özne, mantıkça özne ) Edilgen eylemle kurulmuş ...
özel ad :
(Derleme.. özel isim) Tek varlığı bildiren ad: Ali, Ayşe, Ankara, ...
özel dil :
(Derleme.. sınıf dili) Ticaret veya sanat sahiplerinin aralarında ...
özne :
Çekimli eylemin veya eylemsinin meydana gelmesini sağlayan kişi. ...
özne birliği :
(Derleme., özne öbeği, özne grubu) Özneyle ilgili olarak kullanıl ...
özne-yüklem uygunluğu :
Özne ile yüklemin nicelik bakımından birbirine uyması veya uymama ...
patlayıcı ünsüz :
(Derleme., kapanma fonemi, patlayıcı konson, patlamalı konson, pa ...
pekiştirme ünlüsü :
Pekiştirmeli sözcüklerde kavramı kuvvetlendirmek için türeyen ünl ...
pekiştirmeli ad :
Pekiştirmeli sözcük biçiminde kurulmuş ad: Tortop (tor-top) , güp ...
pekiştirmeli belirteç :
Pekiştirmeli sözcük biçiminde kurulmuş belirteç: Apansız karşılaş ...
pekiştirmeli özne :
Dönüşlü adılla kuvvetlendirilmiş özne: Ben, kendim gördüm Şen, ke ...
pekiştirmeli sıfat :
(Derleme.. pekiştirme sıfatı) Pekiştirmeli sözcük biçiminde kurul ...
pekiştirmeli sözcük :
Türkçede çok defa sıfatın, bazen adın ilk hecesindeki ünlünün, ba ...
peltek diş ünsüzü :
(Derleme., diş-dil ünsüzü, dişler arası konson) Dil ucunun, ön di ...