eng

Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü (5)

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
5. Sayfa
resmî dil :
(Derleme., devlet dili) Bir ülkede kanunla kabul edilen dil: Türk ...
rivayet birleşik zamanı :
(Derleme.. rivayet tarzı, şüphelik sıygası, rivayet kipleri) Yalı ...
san :
(Derleme.. unvan sıfatı, unvan grubu) Özel addan önce veya sonra ...
sapma :
(Derleme.. sapımı, ses değişimi, kesikleniş) bazı sözcüklerin kur ...
saygı çoğulu :
(Derleme., nezaket çoğulu, incelik çoğulu) Aslında tekil olan var ...
sayı adı :
Sayı kavramı veren ad: Bes, yedi, yüz vb. Sayı adları takısız tam ...
sayı sıfatı :
(Derleme.. sayı isimleri) Adı, sayı kavramı bakımından belirten s ...
ses :
(Derleme.. fonem, ses unsuru, seslik, ün) Kulağın duyabildiği tit ...
ses ayrışımı :
Birleşik sayılan bir sesin başka sesleri meydana getirmesi:-g -ğ ...
ses değişmesi :
Dilde kendiliğinden veya bir etkenle oluşan ses başkalaşması: Fad ...
ses düşmesi :
(Derleme., düşme, fonem düşmesi, fonem atımı) Sözcükte bir sesin ...
ses ikilemesi :
Bazı sözcüklerde çeşitli nedenlerle, aynı ünlünün veya aynı ünsüz ...
ses karşılanması :
(Derleme.. ses benimsenmesi) Bir dilde bulunmayan bir sesi benzer ...
ses kirişleri :
{Deri, ses telleri) Ses meydana getiren gırtlaktaki kas kıvrımlar ...
ses oluşumu :
(Derleme.. sesleşme) Ciğerlerden gelen havanın ses haline gelmesi ...
ses türemesi :
Bir sözcüğün aslında bulunmayan, bir ünlü veya ünsüzün sonradan t ...
sesbilgisi :
(Derleme.. fonetik) Bir dilin sözcüklerini ses yapısı bakımından ...
sesbilim :
(Derleme.. sesbilimi, fonoloji, sesler bilgisi) Dillerin seslerin ...
sesçil :
Sese dayanan, sesle ilgili olan. Sesçil imlâ, sözcükleri konuşuld ...
sesçil alfabe :
(Derleme.. fonetik yazı, sesçil yazı, sesçil çevriyazı) Konuşmanı ...
seslenme durumu :
Hitap kavramı veren ad durumu: Ey Türk Gençliği Muallimler, yeni ...
seslenmeli özne :
Seslenme durumunda bulunan özne: Türk, çalış, öğün, güven Atatürk ...
seslenmeli tümleç :
Eylemin anlamına hitap kavramı katan ve seslenme durumunda buluna ...
sıfat :
(Derleme.. san, ulak, katmaç) Bir adı niteleyen veya belirten söz ...
sıfat kayması :
Belirtisiz ad tamlamasından veya sıfat tamlamasından önce gelen s ...
sıfat tamlaması :
(Derleme.. sıfat takımı, sıfat birliği) Sıfatların kendilerinden ...
sıra sıfatı :
(Derleme., sıra sayıları) Sıra kavramı bildiren sıfat. Bunlar say ...
sıralı tümce :
(Derleme., atıflı cümle, bağlı cümle) Anlam yakınlığıyle bağlanmı ...
sızıcı ünsüz :
(Derleme., sızmalı konson, sürtünmeli kpnson, sürtünücü konson) C ...
sızıcılaşma :
Bazı patlayıcı seslerin, sızıcı hale geçmeleri: Budak> (budah) , ...
soluk verme :
(Derleme.. nefesleme) Sesi meydana getirmek üzere ciğerlerin hava ...
somut adı :
(Derleme., somut isim, madde ismi) Beş duyudan biriyle veya birka ...
son ek :
Sözcük sonuna gelen ek. Türkçede -ci (demir-ci) , -li (ev-li) , - ...
sonses :
Sözcük sonundaki ses: Başlangıç sözcüğünün sonsesi -ç, yıldız söz ...
sonses düşmesi :
Sözcük sonundaki bir sesin kaybolması: (yaylak) > yayla, (kışlak) ...
soru adılı :
(Derleme.. soru zamiri) Adların yerini soru yoluyla tutan adıl: N ...
soru belirteci :
(Derleme.. soru zarfı) Bir eylemin anlamını soru yoluyla açıklaya ...
soru eki :
Soru kavramı veren mi eki : Ev mi satıldı? Ali geldi mi, gelmedi ...
soru sıfatı :
Adı, soru yoluyla belirten sıfat: Hangi gün? Hangi iş? Ne zaman?. ...
soru tümcesi :
Herhangi bir öğesinde soru kavramı bulunan tümce: Ali geldi mi? S ...
sorulu görünüm :
Soru şeklindeki bir eylemin bir başka eylemden önce gelerek, zama ...
sorulu ikileme :
Anlamı kuvvetlendirmek, artırmak ya da eksiltmek amacıyla aynı ik ...
sorulu yantümce :
Temel tümceye zaman kavramı veren ve "mi" soru ekiyle kurulan yan ...
soyut adı :
(Derleme.. soyut isim, mana ismi) Düşünce yoluyla kabul edilen va ...
söz :
Sözcük veya sözcük dizisi.
Sözcük :
Anlamı olan ses veya ses birliği: O, ev, baş, çocuk, yok, var, de ...
sözcük hazinesi :
(Derleme.. söz hazinesi) Bir dildeki sözcüklerin bütünü.
sözcük türü :
(Derleme., söz bölüğü, kelime çeşidi, lakırdı bölüğü) Yapı, kavra ...
sözcük vurgusu :
Bir sözcükte bir hecenin öteki hecelerden daha baskılı olan vurgu ...
sözde özne :
Edilgen eylemin özne görevini yüklenmiş nesnesi: Ev onarıldı Yoll ...
sözdizimi :
(Derleme., cümle bilgisi, sözdizgisi) Dilbilgisinde sözcük dizili ...
Sözlük :
Bir dilin sözcüklerini alfabe sırasıyle açıklayan kitap.
sürekli ünsüz :
(Derleme.. tonlu konson, yumuşak sessiz, yumuşak konson, sedalı k ...
süreksiz ünsüz :
(Derleme., sert ünsüz, tonsuz konson) Ciğerlerden gelen havanın a ...
sürerlik eylemi :
Devamlılık kavramı veren eylem. Türkçede bu kavram herhangi bir e ...
sürerlik görünümü :
Türkçede, bir ortaçla yardımcı eylemin veya herhangi bir eylemle ...
şedde belirmesi :
Arapça bazı sözcüklerin sonlarında sükûn halinde bulunan ünsüzün ...
şimdiki zaman kipi :
Eylemin belirttiği kavramın, içinde bulunulan zamanda başladığını ...
takı :
(Derleme.. hal ekleri, isim halleri ekleri) Adın, başka bir sözcü ...
takıntı ek :
Anadolu ağızlarında bazı sözcüklere takılan ve görevi dışında kul ...
takısız tamlama :
İki adın, tamlayan eki ve tamlanan eki almadan, anlam bakımından ...
tamlama :
(Derleme., takım) Bir adın anlamının tam belirtilmesi için, bir b ...
tamlamadan niteleme :
Bazı belirtili veya belirtisiz tamlamaların sıfat görevinde kulla ...
tamlanan :
(Derleme.. belirten) Tamlamada anlamı belirtilen, açıklanan ad: E ...
tamlayan :
(Derleme.. tamlayıcı, belirtken, belirten, tümleyici, isim belirt ...
tamlayan durumu :
(Derleme.. -in hali, ilgi hali, bağlama hali, çıkış düşümü, aitli ...
tarz bildiren eylemlik :
Eylemin oluş tarzını bildiren ve (-iş) ekiyle kurulan eylemlik: G ...
tasvirî dilbilgisi :
(Derleme.. çağdaş dilbilgisi, tasvirci dilbilgisi, çağ grameri) B ...
taşra ağzı :
(Derleme.. taşra dili) Bir ülkede, yazı dilinin dayandığı belirli ...
tek doruklu hece :
(Derleme., düzenli hece) Seslerin art arda yükseldiği veya art ar ...
tek heceli dil :
Sözcükleri tek heceli dil: Çince, Tibetçe vb.
Tekil :
Sözcüklerde bir varlığı veya çekimli eylemlerde bir kişiyi bildir ...
tekleşme :
Bir sözcüğün içindeki çift ünsüzün bire inişi : (better) > beter, ...
temel tümce :
(Derleme., esas cümle, asıl cümle, baş cümle, ana anlatım, baş tü ...
terim :
Bilim veya sanat kavramları için kullanılan anlamı sınırlı sözcük ...
tezlik eylemi :
(Derleme.. tezlik fiili, çabukluk fiili, kolaylık fiili) Türkçede ...
titrem :
Ses titreşimlerinin yükselip alçalması.
titremleme :
(Derleme.. perdelenme) Konuşmada, düşünce veya duyuştan gelen yum ...
topluluk adı :
Birlik kavramı taşıyan topluluğa verilen tekil ad: Ordu, alay, ta ...
Tümce :
(Derleme.. hükümleme) Bir yargı bildirmek üzere tek başına çekiml ...
tümce titremi :
(Derleme.. cümle tonu) Tümcenin anlamına göre düzenlenen titrem: ...
tümce vurgusu :
(Derleme.. değer vurgusu, mantık vurgusu, sözdizimi vurgusu) Konu ...
tümceden bağlaç :
Bağlaç olarak kullanılan en çok üç sözcüktü kısa bazı tümceler: N ...
tümcemsi :
Eylemsiyle ilgili sözcükler dizisi: Bugün İstanbul'dan gelen son ...
tümcenin ad oluşu :
Başlı başına kullanılabilen bir tümcenin gerektiğinde ad olabilme ...
tümcenin öğeleri :
(Derleme.. cümlenin üyeleri) Tümcenin anlaşılmasında başlıca göre ...
tümleç :
Genellikle eylemin anlamını çeşitli yönlerden tümleyen ve herhang ...
tümleç birliği :
Türlü tümleçlerle kullanılan sözcüklerin tümü Uzun zamandan beri ...
türeme ünlü :
(Derleme.. takma vokal, katma vokal) Sözcüğün aslında bulunmayan ...
türeme ünsüz :
Sözcüğün aslında bulunmayan ve önseste veya içseste beliren ünsüz ...
türemiş ad :
Yapım ekiyle kurulmuş ad: Süzgeç (süz-geç) , başlık (baş-lık) , g ...
türemiş belirteç :
(Derleme., türemiş zarf) Yapım ekiyle kurulmuş belirteç: İlkin (i ...
türemiş eylem :
Yapım ekiyle kurulmuş eylem: Başlatmak, güzelleşiyor, duraklayınc ...
türemiş sıfat :
(Derleme., türeme sıfat) Yapım ekiyle kurulmuş sıfat: Akıllı çocu ...
türemiş sözcük :
Yapım ekiyle kurulmuş sözcük: Süzgeç (süz-geç) , vergi (ver-gi) , ...
türetme :
(Derleme., söz yapma, kelime yapma, teşkil, yapım) Ad ya da eylem ...
türev :
(Derleme., türeme, türeme kelime, türemeli kelime, türemiş kelime ...
türlü biçimli sözcük :
Kök ve eki türlü biçimlerde bulunan aynı sözcük: Tirpit, tirpidin ...
ulaç :
(Derleme.. bağ-fiil, zarf fiil) Belirteç olarak kullanılan eylems ...
ulaçlı birleşik eylem :
(Derleme., özel bileşik fiil, birleşmiş fiil, betimleme fiili, bi ...