eng

TDK Felsefe Terimleri Sözlüğü (7)

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
7. Sayfa
kuram :
(Yun. theoria, theorein = gözlemek, bakmak) : 1. Yarar sağlamayı ...
kuramsal :
(Yun. theorikos = kurama ilişkin theoretikos = gözlemeyi, incelem ...
kuruntu :
Temelsiz sanı. (Ör. İnsanın kendisi ve kendi değeri üzerine olan ...
kuşkuculuk :
(Yun. Skeptesthai = gözlemek, incelemek) : 1. Düşünsel tutum olar ...
Kutsal :
1. Tanrı'ya adanmış olan. 2. Tanrısal olan, bütün var olanların, ...
küçük önerme :
(Tasımda) Öncüllerden küçük olanı küçük terimi içinde bulunduranı ...
küçük terim :
(Tasımda) Kapsamı daha küçük olan ve sonuç önermesinde özne olan ...
kültür :
(Lat. cultura
kültür çevresi :
1. (Felsefe kavramı olarak) Somut bir kültür bağlamı, bir kültür ...
kültür felsefesi :
Kültür olaylarını, kültür alanlarını, kültürün özünü, yapısını, g ...
kültür insanbilimi :
Kültürün taşıyıcısı, yaratıcısı olarak insan üzerine öğreti felse ...
kynikler okulu :
(Yun. kyon = köpek, kynikos= köpeksi) : Yaşamın biricik ereğini h ...
kyrene okulu :
Haz veren her şeyin iyi, acı veren her şeyin kötü olduğunu öne sü ...
lamarkçılık :
Lamarck'ın -> dönüşümcülük öğretisi: Türlerin değişmezliği görüşü ...
liberalizm :
Bakınız: erkincilik
logos :
(Yun. legein = söylemek, konuşmak) Yunanca'daki ilk anlamı söz, s ...
lojistik :
(Yun. Logistike (tekhne) = hesap sanatı mantık, matematiksel mant ...
Madde :
Bakınız: özdek
makrokosmos :
(Yun. makros = büyük, kosmos = evren) Evren bütünü. Karşıtı bk. m ...
maksim :
(Lat. maxima regula = en yüksek kural, temel kural) : 1. Ahlak il ...
makyavelizm :
Devlet uğruna her şeyin yapılabileceği ilkesini benimseyen, Machi ...
maniheizm :
Kurucusu Mani'nin adını alan din öğretisi: Eski İran'daki iyi ve ...
mantık :
(Yun. logike (tekhne)) I. a. Doğru düşünme sanatı ve bilimi, b. D ...
mantıkçılık :
1. Mantıksal olanın kendine özgülüğü ve bağımsızlığı üzerine öğre ...
mantıklaştırıcılık :
1. Mantıksal olana aşrı değer verme. 2. (Ruhbilimciliğin karşıtı ...
marburg okulu :
Varlığın mantıksal bağıntıların bir örgütü olduğunu öne süren, ge ...
marksçılık :
Karl Marx ve Friedrich Engels'in geliştirdiği, "bilimsel toplumcu ...
matematiksel mantık :
Bakınız: mantık
materyalizm :
Bakınız: özdekçilik
mathesis universalis :
(Lat. universalis = evrensel)(Yun. mathesis - bilme, bilim, kesin ...
mekanikçilik :
1. (Fizikte) Bütün fiziksel olayları uzay ve uzayda yer değiştirm ...
metafizik :
Bakınız: fizikötesi
methexis :
(Yun.): Pay alma, katılma. Platon'un -> idea öğretisinde algılana ...
mikrokosmos :
(Yun. mikros = küçük, kosmos = evren) Küçük evren. Evrenin bir pa ...
mistik :
Bakınız: gizemsel
mistisim :
Bakınız: gizemcilik
mitoloji :
Bakınız: söylencebilim
mitos :
Bakınız: söylence
modern mantık :
Bakınız: mantık
modus :
Bakınız: kip
monad :
(Yun. monas = bir olan) 1. (Eski Yunan felsefesinde) Bölünmez bir ...
moralist :
Bakınız: ahlakçı
moralizm :
Bakınız: ahlakçılık
Morfoloji :
Bakınız: biçimbilim
mutçuluk :
Yaşamın anlamını mutlulukta bulan, insan eylemlerinin son ereği o ...
mutluluk :
1. Genellikle insanların kendilerine en yüksek erek olarak koyduk ...
Neden :
I. Gerçek neden (illet). 1. Bir olayın gerçek nedeni. Bir şeyi et ...
nedensellik :
Nedenle -> etki arasındaki bağlantı. Nedensellik yasası: Her olay ...
nefret :
Bir şeye yönelmiş duygu. Kişilere karşı: Birinin kötülüğünü istem ...
nesne :
(Lat. objectum = karşıda bulunan, karşıya konan) : 1. (Genellikle ...
nesnel :
1. Nesneye ilişkin olan. 2. Nesne ile uyuşan, nesne ile uyum için ...
nesnelleşme :
Öznel olanın, nesnel olan, özneden ayrılmış olan bir varlık içind ...
nesnelleştirme :
1. Öznel olanın, ya da bir düşüncenin (idenin) gerçekleşmesi. 2. ...
nesnellik :
1. Özneden bağımsızlık, nesnenin kendisine uygunluk. 2. Öznenin k ...
nicelik :
Ölçülebilen, azalıp çoğalabilen büyüklük nice, ne kadar, ne büyük ...
nihilizm :
Bakınız: hiççilik
nirvana :
(Sanskritçe): Budizmin "kurtuluş" için kullandığı terim. Her türl ...
nitelemede çelişki :
Bir terimle ona katılan, ona eklenen nitelik arasındaki çelişki. ...
Nitelik :
1. Bir nesnenin yapısını belirleyen, bir şeyi şöyle ya da böyle y ...
noema :
(Yun.): Düşünce düşünce içeriği. Düşünme ediminden (Yun. noesis) ...
nominalizm :
Bakınız: adcılık
norm :
Bakınız: düzgü
noumenon :
(Yun.): 1. Duyularla algılanan şeylerin (-> görüngü = phainomenon ...
nous :
(Yun.) : Us, tin. 1. (ilkin Anaxagoras'ta): Evreni düzenleyici, ö ...
obje :
Bakınız: nesne
okkasionalizm :
Bakınız: aranedencilik
Olanak :
Olabilirlik bir şeyin olabilir oluşu. 1. (Nesnel olarak) Belli ko ...
olasıcılık :
(Lat. probabilis = olası, denebilir) : Bilginin ancak -> olasılık ...
olasılık :
I. (Felsefede) Doğruluğa yaklaşım derecesi. Bu anlamda: 1. Ortaya ...
olgu :
(Lat. factum = yapılmış olan) : Düşünülmüş olanın karşıtı, olmuş ...
olgu doğruları :
Bakınız: doğruluk
olguculuk :
Araştırmalarını olgulara, gerçeklere dayayan, fizikötesi açıklama ...
oligarşi :
Bakınız: takımerki
Olumlu :
1. Evetleyici. (Değilleyicinin karşıtı. ) 2. Onaylayıcı, doğrulay ...
olumsal :
Rastlantısal olan ne zorunlu ne de olanaksız olan olabilir de olm ...
olumsallık :
Olumsal olanın niteliği olumsal olma durumu kendinde var olma ilk ...
Olumsuz :
1. Bir şeyi yadsıyan. 2. Değilleyici öne sürülen bir savın yanlış ...
oluş :
(Lat. fieri
oluşum :
İnsan ruhu ve düşüncesinin kültür değerlerine tam bir anlayışla, ...
ontoloji :
Bakınız: varlıkbilim
ontolojik kanıt :
Bakınız: Tanrı
ontolojik mantık :
Bakınız: mantık
Onur :
İnsanın, duyan, düşünen ve özgür bir varlık olarak taşıdığı değer ...
organon :
(Yun.): Alet, araç. Aristoteles'in mantıkla ilgili yapıtlarının b ...
orta terim :
(Tasımda) Büyük terimle küçük terim (öncüller) arasında bağlantı ...
ortakduyu :
1. (Aristoteles ve skolastik felsefede) Çeşitli duyu organlarının ...
ortaklaşalık :
Ortak olanın öz belirtisi. Ortaklaşa edinilen özdeksel ve tinsel ...
Öbek :
1. Görülür bir biçimde birbiriyle az çok sıkı bağlılığı olan çokl ...
öbür dünya bilgisi :
(Yun. eschaton = son, sonuncu logos = öğreti) : Evrenin ve insanl ...
ödev :
Yapmak zorunda olduğumuz, yapmamız gereken şey ahlakça yükümlü ol ...
Öğe :
1. (Genel olarak) Bir bileşiğin en yalın parçalarından biri. Yapı ...
öğreti düzenleyicileri :
Antik çağda filozofların düşünce ve kanılarını toplayıp sorunlara ...
öğretim bilgisi :
(Yun. didaskein = öğretmek) : 1. öğretme sanatı öğretme bilimi. 2 ...
öke :
(Lat. genius
ökelik :
Yaratıcı yeteneğin yeni olanaklara yol açan en yüksek derecesi. / ...
Ölçüt :
(Yun. kriterion
önceden kurulmuş uyum :
Leibniz'in, gerçekliğin düzenini dile getirmek üzere kullandığı t ...
öncel :
(Lat. antecedens = önde giden) : (Mantıkta) Sonucun çıkarıldığı ö ...
öncesizlik-sonrasızlık :
1. Başı sonu olmayan süreklilik. 2. Varlığın tam bir çokluğu. Bu ...
öncüller :
Tasımda kendilerinden sonucun çıkarıldığı önermeler.