Halkbilim Terimleri Sözlüğü
1. Sayfa
-
abama
:
-
Bir toplumun, başka bir topluma özgü halkbilim öğe, ürün ya da ol ...
-
açık değer
:
-
Açıklanmaları kolayca yapılabilen halkbilim ürün ve olaylarının t ...
-
açık halkbilim
:
-
Gözle görülebilen halkbilim olay ve ürünleri, bk. halkbilim olayı ...
-
açıklayıcı masal
:
-
Konusunu oluşturan usdışı olaylara açıklık getirmeye çalışan anla ...
-
adak
:
-
Yerine getirileceğine söz verilen böcek yutma, mum yakma, oruç tu ...
-
adak yapmak
:
-
Doğaüstü güç, nesne ya da varlıklara dilekte bulunan birey ya da ...
-
addan sakınma
:
-
Birçok topluluklarda saptanan kimi akraba, ölü, kişi, hayvan, bit ...
-
ağı bakısı
:
-
Ağılanan civcivin, yaşayıp yaşamadığına bakılarak geleceği okuma ...
-
aile sagası
:
-
Bir ailenin, bir ya da birkaç kuşak süresince geçirdiği yaşantıyı ...
-
ak büyü
:
-
Sayrılık, yaralama, ölüm, kaza vb. doğal yıkımları önlemeyi amaçl ...
-
akraba
:
-
Aynı kandan gelen ya da geldiklerine inanan bireylerle, birtakım ...
-
akrabalık
:
-
Birbirlerine karşı birtakım toplumsal, ekonomik, kültürel ilişki ...
-
akrabalık kuramı
:
-
Tarihsel masal okulunun ilkelerinden birini oluşturan ve benzer h ...
-
ala
:
-
Dinleyenleri eğlendirmek amacıyla düzenlenen, içi kurnazlık ve da ...
-
alışılmış masal
:
-
Belirli bir yiğitin çevresinde oluşup gelişen kimi olayları konu ...
-
altbölük
:
-
Bağlı bulundukları soy yapısı içinde, kendilerine özgü soydan gel ...
-
altkatman
:
-
Yaratıcı gücü olmayan, yalnız üstkatmanın yaratılarından esinlene ...
-
altkültür
:
-
Ulusal ya da toplumsal kültürleri oluşturan kültür birimlerinden ...
-
altkültür alanı
:
-
Bir gelenek ya da göreneğin, büyük bir dağılma ve yayılma gösterd ...
-
anayanlı akrabalık
:
-
Tüm akrabalık ilişki ve sorunlarını, ana soyunu temel alarak çözü ...
-
anlamsal değişim
:
-
Halk kültürünü oluşturan ürün ve olaylarda görülen aynı zamanda y ...
-
arı dil
:
-
Söz varlığında hiçbir yabancı sözcük bulunmayan, yalnız kendi kur ...
-
aşk büyüsü
:
-
Aşka düşmesi istenen birinin tırnak, saç, kan, tükrük gibi vücut ...
-
aşk masalı
:
-
Genellikle evlenmeyle sonuçlanan aşkları konu alan masal türü. bk ...
-
at bakısı
:
-
Atların yürüyüşlerine bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. ...
-
at oyunu
:
-
Atın türlü . devinimlerinin yansılamalarından oluşan oyun türü. b ...
-
-
atacılık
:
-
Uzak atalara ilişkin yok olmuş geleneksel özelliklerin, sonraki k ...
-
atadirimcilik
:
-
Dinin ölü ruhlarının, özellikle ata ruhlarının dirilerek yaşantıl ...
-
atasoylu akrabalık
:
-
Aynı atasoydan geldiklerine inanan bir boyun bireyleri arasındaki ...
-
atasözü
:
-
Halkın, doğal ve toplumsal olaylarla ilgili kanıtlarını belirleye ...
-
ateş bakısı
:
-
Ateşe bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. lamba bakısı.
-
ateş oyunu
:
-
Ateşin güç ve kutsallığı nedeniyle doğmuş olan korkma, tapınma ve ...
-
av büyüsü
:
-
Kolay, verimli avlanmak amacıyla avlanma öncesi yapılan ve genell ...
-
av oyunu
:
-
Verimli, kesin sonuçlu bir av yapmak amacıyla avlanmadan önce yap ...
-
ay oyunu
:
-
Ayın evren, dünya ve yaşamın yaratıcısı olduğuna ilişkin inançtan ...
-
aycılık
:
-
İlk dinin ilkadamın ayı kişileştirmesi ya da Tanrılaştırması sonu ...
-
aydın kültürü
:
-
Bir toplumda, halk kültürünün dışında kalan aydınlarca oluşturulm ...
-
aygıt
:
-
Bir toplumun üyesi olan bireyin, amacını gerçekleştirmek için kul ...
-
ayırımlayıcı halkbilim
:
-
Aynı halkbilim ürününün değişik bölgelerde gösterdiği başkalıklar ...
-
ayna bakısı
:
-
Çeşmeye asılmış olan aynada beliren görüntülere bakılarak geleceğ ...
-
ayrık öğe
:
-
Bağlı olduğu halkbilim birleşkesinden ayrılarak bir başkasına göç ...
-
ayrılımlı boşinanç boyutu
:
-
Boşinançların, bağlı bulundukları toplum ve çağ koşullarına uygun ...
-
azalımlı boşinanç boyutu
:
-
Zamanla boşinançlarda saptanan sayısal azalma, bk. boşinanç boyut ...
-
babayanlı akrabalık
:
-
Tüm akrabalık ilişki ve sorunlarını, baba soyunu temel alarak çöz ...
-
bakı
:
-
Uzak bir yerde ya da gelecekte oluşacak olayları önceden saptayar ...
-
balad
:
-
Toplantılarda, genellikle dansla birlikte koşuk, türkü biçiminde ...
-
balık bakısı
:
-
Balık bağırsaklarına bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. k ...
-
balmumu bakısı
:
-
Yere damlatılan balmumunun biçim ve büyüklüğüne bakılarak geleceğ ...
-
barış oyunu
:
-
Toplumu savaştan korumak amacıyla yapılan ve bunu barışsal eyleml ...
-
başlangıç yasası
:
-
Sagaların başlangıç bölümlerinde, olayların durgun olarak başladı ...
-
benimseyim
:
-
Bir toplumun, başka bir toplumun halkbilim öğe, ürün ya da olayla ...
-
-
benzerduyusal büyü
:
-
Benzer benzeri etkiler biçimindeki halk inancı ilkesinden kaynakl ...
-
besin
:
-
Halkın geleneksel yollardan elde ettiği, koruduğu ve yaşaması içi ...
-
betimsel bilmece
:
-
Bilmecelerin büyük bir çoğunluğunu oluşturan ve yanıtlanması iste ...
-
biçimsiz dil
:
-
Sözcüklerin anlamı, takılarla ya da çekimle değil de, tümce içind ...
-
bilgi
:
-
Halkın doğal ve toplumsal çevresiyle ilgili geleneksel, kültürel ...
-
bilgin bilmecesi
:
-
Bilginlerin yarattığı, halk ürünü olmayan bilmece türü. bk. yazın ...
-
bilmece düzünü
:
-
Bilmeceleri oluşturan sözcüklerin düzenli bir biçimde söylenişi, ...
-
bilmece oturumları
:
-
Eğitim, öğretim, eğlence ile birlikte ussal gelişim ve büyüsel am ...
-
bilmeceli balad
:
-
Doğaüstü yaratıkların üstün buluş yeteneklerini belirten ve kendi ...
-
bilmeceli masal
:
-
Kahramanlarının, kendilerine sorulan soruları çözümleyerek canlar ...
-
bilmeceli türkü
:
-
Toplantılarda türkü biçiminde sorulan bilmece, bk. bilmece.
-
bireşimli dil
:
-
Birkaç sözcüğün bir araya gelmesinden oluşan bir tek sözcükle bir ...
-
bireysel din
:
-
Uygulama ve törenleri, din adamları dışındaki kişilerce yönetilen ...
-
birleştirici dil
:
-
Bakınız: çokbireşimli dil
-
birörnek dil
:
-
Devlet kurumlarıyla okullarda, konuşma ya da yazışma aracı olarak ...
-
bitimsiz masal
:
-
Ne denli anlatılırsa anlatılsın, sonuçlanma olasılığı bulunmayan ...
-
bitişken dil
:
-
Sözcüklerindeki anlam değişiklikleri Türkçe, Moğolca ve Bantuca'd ...
-
bitki bakısı
:
-
Her tür bitki taneleri aracılığıyla yitikleri bulma ve geleceği o ...
-
bitkisel gözdeğmelik
:
-
Sarmısak, çöreotu, üzerlik, çitlembik, fasulye, bakla, börülce, İ ...
-
bitkisel muska
:
-
Tohum, yaprak, kök, meyve, çiçek ve ağaç parçacıklarından yapılan ...
-
bolluk oyunu
:
-
Hayvansal ve bitkisel ürünlerde verim sağlamak amacıyla yapılan v ...
-
boşinanç boyutları
:
-
Boşinançlarda saptanan özelliklerin tümü. bk. dosdoğru boşinanç b ...
-
boşinanç özdeği
:
-
Boşinançları oluşturan halkbilim ürünü. krş. gelenek özdeği.
-
boşinanççılık
:
-
Birçok toplumda görülen boşinançlara bağlılık durumu, bk. boşinan ...
-
boşinançsal çevre
:
-
Benzer boşinançları taşıyan bireylerden oluşan çevre. krş. gelene ...
-
-
boşinançsal gerileme
:
-
Tarihsel, toplumsal, kültürel, ekonomik vb. etkenler altında kala ...
-
boşinançsal katman
:
-
Boşinançların bağlı oldukları tarihsel katman, bk. boşinanç. krş. ...
-
boşinançsal süreklilik
:
-
Tarihsel ve çağdaş boşinanç ya da boşinanç öğeleri arasındaki bağ ...
-
boyun bilmecesi
:
-
Kuzey Avrupa ile kimi Afrika toplumların da dolaşan ve ortak bir ...
-
bölgesel budunbilim
:
-
Uygar toplumların kültürlerini, tarihsel ve toplumsal oluşumlarıy ...
-
bölgesel dil
:
-
Bir dilin yapı, sözcük, deyim ve ses yönlerinden değişiklikler gö ...
-
bölgesel halk toplumu
:
-
Bir halkın, belli bir coğrafya bölgesi içinde yaşayan, aynı zaman ...
-
bölgesel halkbilim
:
-
Halk kültürünü coğrafi bir temele göre inceleyen bilim dalı. bk. ...
-
bölgesel ortak gelenek
:
-
Bir bölgedeki değişik kültürlerin aynı tarihsel ve toplumsal etke ...
-
budunbetim
:
-
Toplum kültürlerini betimsel bir yöntem içinde saptayan bilim. kr ...
-
budunbilim
:
-
Kültürleri bütün boyutları içinde saptayarak bunların kaynak, gel ...
-
bulaşkan büyü
:
-
Bir bütünün parçalarıyla bir arada bulunduktan sonra, birbirlerin ...
-
buluş
:
-
Daha önceleri Var olup da uzun süre unutulmuş olan kültür ürün ve ...
-
bulut bakısı
:
-
Bulutların devinim ya da ivmelerine bakarak geleceği okuma işi. b ...
-
bükünlü dil
:
-
Köklere eklenen ön ek ve soneklerin ilişkileriyle anlamlarını ya ...
-
büyücü
:
-
Büyücülükteki davranış ve uygulamalarla gücünü topluma kabul etti ...
-
büyücülük
:
-
İlk dinin, büyüsel uygulamaların sonucunda oluştuğunu savunan gör ...
-
büyülü balad
:
-
Birçok büyülü işlemlerden oluşan cinli, perili, şeytanlı balad tü ...
-
büyülü gözdeğmelik
:
-
Üzerine bir takım büyülü sözler yazılmış olan kâğıt, mumlu kâğıt, ...
-
büyülü gözdeğmesi sağaltımı
:
-
Tütsüleme, tuz patlatma, kurşun dökme, içinde kömür söndürülmüş s ...
-
büyülü sağaltım masalı
:
-
içinde büyülü ya da doğaüstü sağaltım öğeleri bulunan masal türü.
-
büyülü söz
:
-
Halkın dilediği sonucu sağlamak amacıyla, her birini belirli bire ...
-
can
:
-
Evrensel bir halk inanışına göre, tenden tam anlamıyla bağımsız o ...
-
canavar serüveni
:
-
Canavar ya da benzeri bir doğaüstü yaratığı konu alan serüven tür ...