eng

Halkbilim Terimleri Sözlüğü

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
1. Sayfa
abama :
Bir toplumun, başka bir topluma özgü halkbilim öğe, ürün ya da ol ...
açık değer :
Açıklanmaları kolayca yapılabilen halkbilim ürün ve olaylarının t ...
açık halkbilim :
Gözle görülebilen halkbilim olay ve ürünleri, bk. halkbilim olayı ...
açıklayıcı masal :
Konusunu oluşturan usdışı olaylara açıklık getirmeye çalışan anla ...
adak :
Yerine getirileceğine söz verilen böcek yutma, mum yakma, oruç tu ...
adak yapmak :
Doğaüstü güç, nesne ya da varlıklara dilekte bulunan birey ya da ...
addan sakınma :
Birçok topluluklarda saptanan kimi akraba, ölü, kişi, hayvan, bit ...
ağı bakısı :
Ağılanan civcivin, yaşayıp yaşamadığına bakılarak geleceği okuma ...
aile sagası :
Bir ailenin, bir ya da birkaç kuşak süresince geçirdiği yaşantıyı ...
ak büyü :
Sayrılık, yaralama, ölüm, kaza vb. doğal yıkımları önlemeyi amaçl ...
akraba :
Aynı kandan gelen ya da geldiklerine inanan bireylerle, birtakım ...
akrabalık :
Birbirlerine karşı birtakım toplumsal, ekonomik, kültürel ilişki ...
akrabalık kuramı :
Tarihsel masal okulunun ilkelerinden birini oluşturan ve benzer h ...
ala :
Dinleyenleri eğlendirmek amacıyla düzenlenen, içi kurnazlık ve da ...
alışılmış masal :
Belirli bir yiğitin çevresinde oluşup gelişen kimi olayları konu ...
altbölük :
Bağlı bulundukları soy yapısı içinde, kendilerine özgü soydan gel ...
altkatman :
Yaratıcı gücü olmayan, yalnız üstkatmanın yaratılarından esinlene ...
altkültür :
Ulusal ya da toplumsal kültürleri oluşturan kültür birimlerinden ...
altkültür alanı :
Bir gelenek ya da göreneğin, büyük bir dağılma ve yayılma gösterd ...
anayanlı akrabalık :
Tüm akrabalık ilişki ve sorunlarını, ana soyunu temel alarak çözü ...
anlamsal değişim :
Halk kültürünü oluşturan ürün ve olaylarda görülen aynı zamanda y ...
arı dil :
Söz varlığında hiçbir yabancı sözcük bulunmayan, yalnız kendi kur ...
aşk büyüsü :
Aşka düşmesi istenen birinin tırnak, saç, kan, tükrük gibi vücut ...
aşk masalı :
Genellikle evlenmeyle sonuçlanan aşkları konu alan masal türü. bk ...
at bakısı :
Atların yürüyüşlerine bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. ...
at oyunu :
Atın türlü . devinimlerinin yansılamalarından oluşan oyun türü. b ...
atacılık :
Uzak atalara ilişkin yok olmuş geleneksel özelliklerin, sonraki k ...
atadirimcilik :
Dinin ölü ruhlarının, özellikle ata ruhlarının dirilerek yaşantıl ...
atasoylu akrabalık :
Aynı atasoydan geldiklerine inanan bir boyun bireyleri arasındaki ...
atasözü :
Halkın, doğal ve toplumsal olaylarla ilgili kanıtlarını belirleye ...
ateş bakısı :
Ateşe bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. lamba bakısı.
ateş oyunu :
Ateşin güç ve kutsallığı nedeniyle doğmuş olan korkma, tapınma ve ...
av büyüsü :
Kolay, verimli avlanmak amacıyla avlanma öncesi yapılan ve genell ...
av oyunu :
Verimli, kesin sonuçlu bir av yapmak amacıyla avlanmadan önce yap ...
ay oyunu :
Ayın evren, dünya ve yaşamın yaratıcısı olduğuna ilişkin inançtan ...
aycılık :
İlk dinin ilkadamın ayı kişileştirmesi ya da Tanrılaştırması sonu ...
aydın kültürü :
Bir toplumda, halk kültürünün dışında kalan aydınlarca oluşturulm ...
aygıt :
Bir toplumun üyesi olan bireyin, amacını gerçekleştirmek için kul ...
ayırımlayıcı halkbilim :
Aynı halkbilim ürününün değişik bölgelerde gösterdiği başkalıklar ...
ayna bakısı :
Çeşmeye asılmış olan aynada beliren görüntülere bakılarak geleceğ ...
ayrık öğe :
Bağlı olduğu halkbilim birleşkesinden ayrılarak bir başkasına göç ...
ayrılımlı boşinanç boyutu :
Boşinançların, bağlı bulundukları toplum ve çağ koşullarına uygun ...
azalımlı boşinanç boyutu :
Zamanla boşinançlarda saptanan sayısal azalma, bk. boşinanç boyut ...
babayanlı akrabalık :
Tüm akrabalık ilişki ve sorunlarını, baba soyunu temel alarak çöz ...
bakı :
Uzak bir yerde ya da gelecekte oluşacak olayları önceden saptayar ...
balad :
Toplantılarda, genellikle dansla birlikte koşuk, türkü biçiminde ...
balık bakısı :
Balık bağırsaklarına bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. k ...
balmumu bakısı :
Yere damlatılan balmumunun biçim ve büyüklüğüne bakılarak geleceğ ...
barış oyunu :
Toplumu savaştan korumak amacıyla yapılan ve bunu barışsal eyleml ...
başlangıç yasası :
Sagaların başlangıç bölümlerinde, olayların durgun olarak başladı ...
benimseyim :
Bir toplumun, başka bir toplumun halkbilim öğe, ürün ya da olayla ...
benzerduyusal büyü :
Benzer benzeri etkiler biçimindeki halk inancı ilkesinden kaynakl ...
besin :
Halkın geleneksel yollardan elde ettiği, koruduğu ve yaşaması içi ...
betimsel bilmece :
Bilmecelerin büyük bir çoğunluğunu oluşturan ve yanıtlanması iste ...
biçimsiz dil :
Sözcüklerin anlamı, takılarla ya da çekimle değil de, tümce içind ...
bilgi :
Halkın doğal ve toplumsal çevresiyle ilgili geleneksel, kültürel ...
bilgin bilmecesi :
Bilginlerin yarattığı, halk ürünü olmayan bilmece türü. bk. yazın ...
bilmece düzünü :
Bilmeceleri oluşturan sözcüklerin düzenli bir biçimde söylenişi, ...
bilmece oturumları :
Eğitim, öğretim, eğlence ile birlikte ussal gelişim ve büyüsel am ...
bilmeceli balad :
Doğaüstü yaratıkların üstün buluş yeteneklerini belirten ve kendi ...
bilmeceli masal :
Kahramanlarının, kendilerine sorulan soruları çözümleyerek canlar ...
bilmeceli türkü :
Toplantılarda türkü biçiminde sorulan bilmece, bk. bilmece.
bireşimli dil :
Birkaç sözcüğün bir araya gelmesinden oluşan bir tek sözcükle bir ...
bireysel din :
Uygulama ve törenleri, din adamları dışındaki kişilerce yönetilen ...
birleştirici dil :
Bakınız: çokbireşimli dil
birörnek dil :
Devlet kurumlarıyla okullarda, konuşma ya da yazışma aracı olarak ...
bitimsiz masal :
Ne denli anlatılırsa anlatılsın, sonuçlanma olasılığı bulunmayan ...
bitişken dil :
Sözcüklerindeki anlam değişiklikleri Türkçe, Moğolca ve Bantuca'd ...
bitki bakısı :
Her tür bitki taneleri aracılığıyla yitikleri bulma ve geleceği o ...
bitkisel gözdeğmelik :
Sarmısak, çöreotu, üzerlik, çitlembik, fasulye, bakla, börülce, İ ...
bitkisel muska :
Tohum, yaprak, kök, meyve, çiçek ve ağaç parçacıklarından yapılan ...
bolluk oyunu :
Hayvansal ve bitkisel ürünlerde verim sağlamak amacıyla yapılan v ...
boşinanç boyutları :
Boşinançlarda saptanan özelliklerin tümü. bk. dosdoğru boşinanç b ...
boşinanç özdeği :
Boşinançları oluşturan halkbilim ürünü. krş. gelenek özdeği.
boşinanççılık :
Birçok toplumda görülen boşinançlara bağlılık durumu, bk. boşinan ...
boşinançsal çevre :
Benzer boşinançları taşıyan bireylerden oluşan çevre. krş. gelene ...
boşinançsal gerileme :
Tarihsel, toplumsal, kültürel, ekonomik vb. etkenler altında kala ...
boşinançsal katman :
Boşinançların bağlı oldukları tarihsel katman, bk. boşinanç. krş. ...
boşinançsal süreklilik :
Tarihsel ve çağdaş boşinanç ya da boşinanç öğeleri arasındaki bağ ...
boyun bilmecesi :
Kuzey Avrupa ile kimi Afrika toplumların da dolaşan ve ortak bir ...
bölgesel budunbilim :
Uygar toplumların kültürlerini, tarihsel ve toplumsal oluşumlarıy ...
bölgesel dil :
Bir dilin yapı, sözcük, deyim ve ses yönlerinden değişiklikler gö ...
bölgesel halk toplumu :
Bir halkın, belli bir coğrafya bölgesi içinde yaşayan, aynı zaman ...
bölgesel halkbilim :
Halk kültürünü coğrafi bir temele göre inceleyen bilim dalı. bk. ...
bölgesel ortak gelenek :
Bir bölgedeki değişik kültürlerin aynı tarihsel ve toplumsal etke ...
budunbetim :
Toplum kültürlerini betimsel bir yöntem içinde saptayan bilim. kr ...
budunbilim :
Kültürleri bütün boyutları içinde saptayarak bunların kaynak, gel ...
bulaşkan büyü :
Bir bütünün parçalarıyla bir arada bulunduktan sonra, birbirlerin ...
buluş :
Daha önceleri Var olup da uzun süre unutulmuş olan kültür ürün ve ...
bulut bakısı :
Bulutların devinim ya da ivmelerine bakarak geleceği okuma işi. b ...
bükünlü dil :
Köklere eklenen ön ek ve soneklerin ilişkileriyle anlamlarını ya ...
büyücü :
Büyücülükteki davranış ve uygulamalarla gücünü topluma kabul etti ...
büyücülük :
İlk dinin, büyüsel uygulamaların sonucunda oluştuğunu savunan gör ...
büyülü balad :
Birçok büyülü işlemlerden oluşan cinli, perili, şeytanlı balad tü ...
büyülü gözdeğmelik :
Üzerine bir takım büyülü sözler yazılmış olan kâğıt, mumlu kâğıt, ...
büyülü gözdeğmesi sağaltımı :
Tütsüleme, tuz patlatma, kurşun dökme, içinde kömür söndürülmüş s ...
büyülü sağaltım masalı :
içinde büyülü ya da doğaüstü sağaltım öğeleri bulunan masal türü.
büyülü söz :
Halkın dilediği sonucu sağlamak amacıyla, her birini belirli bire ...
can :
Evrensel bir halk inanışına göre, tenden tam anlamıyla bağımsız o ...
canavar serüveni :
Canavar ya da benzeri bir doğaüstü yaratığı konu alan serüven tür ...