eng

TDK Tarih Terimleri Sözlüğü (A - 1)

# A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

TDK Tarih Terimleri Sözlüğü İçerisinde Arama

TDK Tarih Terimleri Sözlüğü (A - 1. Sayfa)

abaza kesimi :
Abaza Mehmet Paşa biçiminde giyim.
abdal :
1. Genel olarak gezginci dervişlere verilen ad. 2. Yetmiş ermişe ...
Acemi :
1. bk. acemi oğlanı. 2. Saraya yeni alınmış karavaşlara verilen a ...
acemi ocağı :
Osmanlılarda yaya kapıkulu askeri yetiştirmek için kurulan bir tü ...
acemi oğlan kethüdası :
Anadolu ve Rumeli ağalarının buyrukları altında olup acemi oğlanl ...
acemi oğlanı :
Acemi ocağı öğrencisi olan yeniçeri adayı.
acemiağa :
Haremağalığında bir aşama. bk. haremağası.
acemilik :
Sarayın yüksek görevlerinden kimilerine atananlara, ilk gerekseme ...
açık buyrultu :
Osmanlılarda, kime yazılmış olduğu belirtilmemiş buyrultu.
açıkta kadılar :
Osmanlılarda belli bir süre görev yaptıktan sonra geçici olarak i ...
ad defteri :
Yeniçerilerin ad ve ulufelerinin yazılı bulunduğu defter.
adalet buyruğu :
Yönetimleri altındaki halkın ezilmemesi için, valilere, sadrazamc ...
adalet genelgesi :
Osmanlı ülkelerinde yasaların egemen olması ve bir haksızlığa düş ...
adi gedik :
Gedik türlerinden birinin adı. bk. gedik.
adsız :
1. Eski Türklerde belli bir yiğitlik göstermediği için kendisine ...
aforoz :
Kilisece verilen Hıristiyan toplumundan kovulma cezası.
aforoz etmek :
Bir Hıristiyanı kilise topluluğundan çıkarmak.
agora :
Eski Yunanlılarda kent devleti ile ilgili sorunların konuşulduğu ...
ağa :
1. Osmanlı sarayında, yönetsel ve askerî örgütünde belli orun ve ...
ağa arzı :
Yeniçeri ağasının ocak işleriyle ilgili olarak sadrazama yazdığı ...
ağa bölüğü :
Yeniçeri ocağında İstanbul ağasının odası.
ağa bölükleri :
Yeniçeri ocağının üç bölümünden biri: Yalnız devşirmelerden oluşa ...
ağa çerağı :
Yeniçeri ağalarınca yasa dışı olarak ocağa yazdırılan gençler.
ağa divanı :
Yeniçeri ağasının başkanlığında, ocağın türlü işlerini görüşmek ü ...
ağa gediklileri :
Yeniçeri ağasının, karargâhında bulunan ve sayıları 19 olan yardı ...
ağa hakkı :
Bakınız: kulluk hakkı
ağa imamı :
Bakınız: ocak imamı
ağa işliği :
Yeniçeri ocağında kullanılan araç ve gereçlerin yapıldığı işyeri.
ağa kapısı :
Yeniçeri ağasının görev yeri.
ağa mektubu :
Yeniçeri ağasınca devşirme görevlisinin eline verilen yetki belge ...
ağa paşa :
Vezirlik aşamasına yükselen yeniçeri ağalarının sanı.
ağa sancağı :
Yeniçeri ağasının sancağı.
ağa yamağı :
Yeniçeri ağasına bağlı emir çavuşu.
ağam çırağı :
Vezir dairelerinde iş gören ve Osmanlı diye adlandırılan içağalar ...
ağıl vergisi :
Osmanlılarda koyun ve keçi sürülerinin barındıkları ağıl için hay ...
ağır esame :
Belli tutarın üstünde ulufe alanların, ulufe defterindeki adları ...
ağır hizmet :
Saray ağalarının gördükleri ek görev.
ağır ulufe :
Bakınız: ağır esame
ağır zeamet :
Yıllık geliri 50,000 akçeyi aşan dirlik.
ağnam bacı :
Osmanlılarda pazar ve panayır yerlerinde satılan koyun ve keçiler ...
ağnam resmi :
Osmanlılarda koyun ve keçiler için alınan türlü vergilerin toplu ...
ahırbeyi :
Hasahırlara ve onlarla ilgili gereçlere bakmakla yükümlü yüksek a ...
ahkâm defteri :
Osmanlılarda yasa, yargı ve tüzük niteliğinde olan kararların yaz ...
ak ağa :
Zenci olmayan ve yaratılıştan erkeklikten yoksun bulunan haremağa ...
ak ağalar kapısı :
Topkapı sarayında içsaray ile dışsarayı birbirinden ayıran üçüncü ...
ak akçe :
Bakınız: gümüş para
ak alem :
Osmanlı saltanat sancağına verilen ad.
akar-bakar :
Osmanlı yönetim örgütündeki yönetim bölgelerinin sınırları saptan ...
akçalı yıl :
Türkiye'de 1790'dan bu yana kullanılan, mart ayından başlatılan v ...
Akçe :
1. Küçük gümüş para. 2. Her tür madensel para.
akın :
Düşman topraklarına, tedirgin etme, yıldırma, çapul vb. amaçlarla ...
akıncı :
Düşman topraklarına akın yapmaya çıkan savaşçı.
akropol :
Eski Yunan kent devletlerinde yüksekte kurulan ve içinde bir sara ...
alarga :
Eskiden kullanılan menzil toplarından birinin adı.
Alay :
Geçit resmine, gösteri yürüyüşüne katılan asker birliği ya da ins ...
alay arabası :
Alaylarda padişahların bindikleri araba.
alay bağlamak :
Törene hazır durumda düzene girmek.
alay emini :
Osmanlılarda bir alayın hesap işlerine bakan, aşaması yüzbaşı ile ...
alay göstermek :
Geçit resmi ya da gösteri yürüyüşü yapmak.
alay köşkü :
Padişahların geçit ve gösterileri izledikleri köşk.
alay meydanı :
Bakınız: ikinci yer
Alay Sancağı :
1. Bir alaya özgü özel sancak. 2. Özel günlerde gemileri donatmak ...
alay topu :
Resmî günlerde ve karşılama törenlerinde atılan top.
alaya binmek :
İlgilerce resmî törenlere katılmak.
alaybeyi :
Sancaktardaki timarlı sipahilerin buyurucusu.
alaybozan :
Eskiden kullanılan bir tür fitilli tüfek.
alaylı :
Harbokulu eğitim ve öğretiminden geçmeden, kıtadan yetişen subay.
alemdar :
Saltanat sancağını ya da bir asker birliğinin bayrağını taşıyan g ...
alıcısız :
İltizama verilememiş kesim. bk. iltizam.
alkış :
Padişah ile vezirleri yüceltmek için yapılan gösteri.
altı orun :
Yüksek devlet görevlerinin altısı: nişancılık, şıkk-ı evvel, şıkk ...
altı vergi :
Devlet borçları karşılığı olarak Düyûn-ı Umumiye İdaresine verilm ...
altıbölük :
Bakınız: kapıkulu süvarisi
altın kozak :
Yabancı hükümdarlara gönderilen padişah mektuplarının içine kondu ...
altmışlı :
İlmiye aşamalarından sahn-i seman ile musıla-ı Süleymaniye arasın ...
aman belgesi :
Savaşta teslim olanlara verilen, mal ve canlarına dokunulmayacağı ...
amanlı :
1. Osmanlı ülkelerinde oturmasına izin verilen yabancı uyruklu ki ...
ametçi :
Padişah divanının türlü kalemlerinde görev yapan başyazmanlara ve ...
anadefteri :
İstanbul'a getirilen yeni devşirme oğlanlarının adlarını, kimlikl ...
Anadolu defterdarı :
Osmanlılarda defterdar sayısı ikiye çıkarıldığında Anadolu'nun ma ...
Anadolu kazaskeri :
Aşama olarak Rumeli kazaskerinden sonra gelen ve Anadolu ile ilgi ...
Anadolu muhasebe kalemi :
Anadolu'daki padişah ve vezir vakıfları ile Erzurum dışında Anado ...
anahtarağası :
Hasoda örgütünde hasodanın güvenlik işlerinden sorumlu olan görev ...
anıt :
Önemli bir olayı gelecek kuşaklara yansıtmak için yapılan simge n ...
anlaşık devletler :
Birinci Dünya Savaşından önce bağdaşık devletlere karşı aralarınd ...
antlaşma :
İki ya da daha çok devlet arasında yapılan bağlayıcı yazılı sözle ...
arday :
Herhangi bir nedenle yerinden ayrılacak olan bir hükümdarın yerin ...
areopag :
Eski Atina'da, toplandığı yerin adına göre anılan yüksek yargıçla ...
areopagit :
Eski Yunanistan'da ölünceye dek yerinde kalmak üzere, en saygın k ...
arhont :
Eski Yunanistan'da en yüksek dokuz devlet görevlisinden her biri.
arma :
Bir devletin, bir soyun ya da bir kentin simgesi olarak bilinen i ...
arpa emini :
Hasahıra, ot, arpa vb. hayvan yiyecekleri ile gereçleri sağlayan ...
arpalık :
1. Osmanlılarda görevi sona eren ya da emekli olanlara bağlanan ö ...
arz kapısı :
Bakınız: ak ağalar kapısı
arz odası :
Padişahın, sadrazam ile divan ileri gelenlerini ve yabancı elçile ...
arz tezkeresi :
Bakınız: telhis
arzağaları :
Hasoda görevlilerinden padişaha arz iletmeye yetkili en kıdemli d ...
asesbaşı :
Ocaktaki askerî görevi yanısıra başkentin düzenini korumakla da y ...
asıl :
Yeniçeri ocağından olanların ulufelerini gösteren defterin özgün ...
asitane kaymakamı :
Bakınız: kaymakam paşa