TDK Felsefe Terimleri Sözlüğü (7)
7. Sayfa
-
kuram
:
-
(Yun. theoria, theorein = gözlemek, bakmak) : 1. Yarar sağlamayı ...
-
kuramsal
:
-
(Yun. theorikos = kurama ilişkin theoretikos = gözlemeyi, incelem ...
-
kuruntu
:
-
Temelsiz sanı. (Ör. İnsanın kendisi ve kendi değeri üzerine olan ...
-
kuşkuculuk
:
-
(Yun. Skeptesthai = gözlemek, incelemek) : 1. Düşünsel tutum olar ...
-
Kutsal
:
-
1. Tanrı'ya adanmış olan. 2. Tanrısal olan, bütün var olanların, ...
-
küçük önerme
:
-
(Tasımda) Öncüllerden küçük olanı küçük terimi içinde bulunduranı ...
-
küçük terim
:
-
(Tasımda) Kapsamı daha küçük olan ve sonuç önermesinde özne olan ...
-
kültür
:
-
(Lat. cultura
-
kültür çevresi
:
-
1. (Felsefe kavramı olarak) Somut bir kültür bağlamı, bir kültür ...
-
kültür felsefesi
:
-
Kültür olaylarını, kültür alanlarını, kültürün özünü, yapısını, g ...
-
kültür insanbilimi
:
-
Kültürün taşıyıcısı, yaratıcısı olarak insan üzerine öğreti felse ...
-
kynikler okulu
:
-
(Yun. kyon = köpek, kynikos= köpeksi) : Yaşamın biricik ereğini h ...
-
kyrene okulu
:
-
Haz veren her şeyin iyi, acı veren her şeyin kötü olduğunu öne sü ...
-
lamarkçılık
:
-
Lamarck'ın -> dönüşümcülük öğretisi: Türlerin değişmezliği görüşü ...
-
liberalizm
:
-
Bakınız: erkincilik
-
logos
:
-
(Yun. legein = söylemek, konuşmak) Yunanca'daki ilk anlamı söz, s ...
-
lojistik
:
-
(Yun. Logistike (tekhne) = hesap sanatı mantık, matematiksel mant ...
-
Madde
:
-
Bakınız: özdek
-
makrokosmos
:
-
(Yun. makros = büyük, kosmos = evren) Evren bütünü. Karşıtı bk. m ...
-
maksim
:
-
(Lat. maxima regula = en yüksek kural, temel kural) : 1. Ahlak il ...
-
makyavelizm
:
-
Devlet uğruna her şeyin yapılabileceği ilkesini benimseyen, Machi ...
-
maniheizm
:
-
Kurucusu Mani'nin adını alan din öğretisi: Eski İran'daki iyi ve ...
-
mantık
:
-
(Yun. logike (tekhne)) I. a. Doğru düşünme sanatı ve bilimi, b. D ...
-
mantıkçılık
:
-
1. Mantıksal olanın kendine özgülüğü ve bağımsızlığı üzerine öğre ...
-
mantıklaştırıcılık
:
-
1. Mantıksal olana aşrı değer verme. 2. (Ruhbilimciliğin karşıtı ...
-
marburg okulu
:
-
Varlığın mantıksal bağıntıların bir örgütü olduğunu öne süren, ge ...
-
-
marksçılık
:
-
Karl Marx ve Friedrich Engels'in geliştirdiği, "bilimsel toplumcu ...
-
matematiksel mantık
:
-
Bakınız: mantık
-
materyalizm
:
-
Bakınız: özdekçilik
-
mathesis universalis
:
-
(Lat. universalis = evrensel)(Yun. mathesis - bilme, bilim, kesin ...
-
mekanikçilik
:
-
1. (Fizikte) Bütün fiziksel olayları uzay ve uzayda yer değiştirm ...
-
metafizik
:
-
Bakınız: fizikötesi
-
methexis
:
-
(Yun.): Pay alma, katılma. Platon'un -> idea öğretisinde algılana ...
-
mikrokosmos
:
-
(Yun. mikros = küçük, kosmos = evren) Küçük evren. Evrenin bir pa ...
-
mistik
:
-
Bakınız: gizemsel
-
mistisim
:
-
Bakınız: gizemcilik
-
mitoloji
:
-
Bakınız: söylencebilim
-
mitos
:
-
Bakınız: söylence
-
modern mantık
:
-
Bakınız: mantık
-
modus
:
-
Bakınız: kip
-
monad
:
-
(Yun. monas = bir olan) 1. (Eski Yunan felsefesinde) Bölünmez bir ...
-
moralist
:
-
Bakınız: ahlakçı
-
moralizm
:
-
Bakınız: ahlakçılık
-
Morfoloji
:
-
Bakınız: biçimbilim
-
mutçuluk
:
-
Yaşamın anlamını mutlulukta bulan, insan eylemlerinin son ereği o ...
-
mutluluk
:
-
1. Genellikle insanların kendilerine en yüksek erek olarak koyduk ...
-
Neden
:
-
I. Gerçek neden (illet). 1. Bir olayın gerçek nedeni. Bir şeyi et ...
-
nedensellik
:
-
Nedenle -> etki arasındaki bağlantı. Nedensellik yasası: Her olay ...
-
nefret
:
-
Bir şeye yönelmiş duygu. Kişilere karşı: Birinin kötülüğünü istem ...
-
nesne
:
-
(Lat. objectum = karşıda bulunan, karşıya konan) : 1. (Genellikle ...
-
nesnel
:
-
1. Nesneye ilişkin olan. 2. Nesne ile uyuşan, nesne ile uyum için ...
-
-
nesnelleşme
:
-
Öznel olanın, nesnel olan, özneden ayrılmış olan bir varlık içind ...
-
nesnelleştirme
:
-
1. Öznel olanın, ya da bir düşüncenin (idenin) gerçekleşmesi. 2. ...
-
nesnellik
:
-
1. Özneden bağımsızlık, nesnenin kendisine uygunluk. 2. Öznenin k ...
-
nicelik
:
-
Ölçülebilen, azalıp çoğalabilen büyüklük nice, ne kadar, ne büyük ...
-
nihilizm
:
-
Bakınız: hiççilik
-
nirvana
:
-
(Sanskritçe): Budizmin "kurtuluş" için kullandığı terim. Her türl ...
-
nitelemede çelişki
:
-
Bir terimle ona katılan, ona eklenen nitelik arasındaki çelişki. ...
-
Nitelik
:
-
1. Bir nesnenin yapısını belirleyen, bir şeyi şöyle ya da böyle y ...
-
noema
:
-
(Yun.): Düşünce düşünce içeriği. Düşünme ediminden (Yun. noesis) ...
-
nominalizm
:
-
Bakınız: adcılık
-
norm
:
-
Bakınız: düzgü
-
noumenon
:
-
(Yun.): 1. Duyularla algılanan şeylerin (-> görüngü = phainomenon ...
-
nous
:
-
(Yun.) : Us, tin. 1. (ilkin Anaxagoras'ta): Evreni düzenleyici, ö ...
-
obje
:
-
Bakınız: nesne
-
okkasionalizm
:
-
Bakınız: aranedencilik
-
Olanak
:
-
Olabilirlik bir şeyin olabilir oluşu. 1. (Nesnel olarak) Belli ko ...
-
olasıcılık
:
-
(Lat. probabilis = olası, denebilir) : Bilginin ancak -> olasılık ...
-
olasılık
:
-
I. (Felsefede) Doğruluğa yaklaşım derecesi. Bu anlamda: 1. Ortaya ...
-
olgu
:
-
(Lat. factum = yapılmış olan) : Düşünülmüş olanın karşıtı, olmuş ...
-
olgu doğruları
:
-
Bakınız: doğruluk
-
olguculuk
:
-
Araştırmalarını olgulara, gerçeklere dayayan, fizikötesi açıklama ...
-
oligarşi
:
-
Bakınız: takımerki
-
Olumlu
:
-
1. Evetleyici. (Değilleyicinin karşıtı. ) 2. Onaylayıcı, doğrulay ...
-
olumsal
:
-
Rastlantısal olan ne zorunlu ne de olanaksız olan olabilir de olm ...
-
olumsallık
:
-
Olumsal olanın niteliği olumsal olma durumu kendinde var olma ilk ...
-
-
Olumsuz
:
-
1. Bir şeyi yadsıyan. 2. Değilleyici öne sürülen bir savın yanlış ...
-
oluş
:
-
(Lat. fieri
-
oluşum
:
-
İnsan ruhu ve düşüncesinin kültür değerlerine tam bir anlayışla, ...
-
ontoloji
:
-
Bakınız: varlıkbilim
-
ontolojik kanıt
:
-
Bakınız: Tanrı
-
ontolojik mantık
:
-
Bakınız: mantık
-
Onur
:
-
İnsanın, duyan, düşünen ve özgür bir varlık olarak taşıdığı değer ...
-
organon
:
-
(Yun.): Alet, araç. Aristoteles'in mantıkla ilgili yapıtlarının b ...
-
orta terim
:
-
(Tasımda) Büyük terimle küçük terim (öncüller) arasında bağlantı ...
-
ortakduyu
:
-
1. (Aristoteles ve skolastik felsefede) Çeşitli duyu organlarının ...
-
ortaklaşalık
:
-
Ortak olanın öz belirtisi. Ortaklaşa edinilen özdeksel ve tinsel ...
-
Öbek
:
-
1. Görülür bir biçimde birbiriyle az çok sıkı bağlılığı olan çokl ...
-
öbür dünya bilgisi
:
-
(Yun. eschaton = son, sonuncu logos = öğreti) : Evrenin ve insanl ...
-
ödev
:
-
Yapmak zorunda olduğumuz, yapmamız gereken şey ahlakça yükümlü ol ...
-
Öğe
:
-
1. (Genel olarak) Bir bileşiğin en yalın parçalarından biri. Yapı ...
-
öğreti düzenleyicileri
:
-
Antik çağda filozofların düşünce ve kanılarını toplayıp sorunlara ...
-
öğretim bilgisi
:
-
(Yun. didaskein = öğretmek) : 1. öğretme sanatı öğretme bilimi. 2 ...
-
öke
:
-
(Lat. genius
-
ökelik
:
-
Yaratıcı yeteneğin yeni olanaklara yol açan en yüksek derecesi. / ...
-
Ölçüt
:
-
(Yun. kriterion
-
önceden kurulmuş uyum
:
-
Leibniz'in, gerçekliğin düzenini dile getirmek üzere kullandığı t ...
-
öncel
:
-
(Lat. antecedens = önde giden) : (Mantıkta) Sonucun çıkarıldığı ö ...
-
öncesizlik-sonrasızlık
:
-
1. Başı sonu olmayan süreklilik. 2. Varlığın tam bir çokluğu. Bu ...
-
öncüller
:
-
Tasımda kendilerinden sonucun çıkarıldığı önermeler.