|
TDK Felsefe Terimleri Sözlüğü (6)
TDK Felsefe Terimleri Sözlüğü (6. Sayfa)
-
ilineksel
:
-
1. Değişen, rastlantısal olan, ilinekle ilgili olan, özle ilgili ...
-
ilke
:
-
Başlangıç ilk olan kendisinden başka bir şeyin çıktığı temel, kök ...
-
İlkel
:
-
(Lat. primitivus
-
ilkörnek
:
-
Her şeyin ona göre yapıldığı düşünülen temel ilke. Mundus archety ...
-
imbilim
:
-
(Yun. sema, semeion = im) İmler bilimi. 1. Bildirişme amacıyla ku ...
-
imge
:
-
Bir nesneyi doğrudan doğruya yeniden tanıtmaya yarayacak bir biçi ...
-
imgelem
:
-
1. Bir nesneyi, o nesne (karşımızda) olmaksızın tasarımlama yetis ...
-
immoral
:
-
Bakınız: ahlaksız 2. töretanımaz
-
immoralizm
:
-
Bakınız: töretanımazlık
-
impératif
:
-
Bakınız: buyruk
-
inan
:
-
1. (Özellikle dinsel anlamda) Bir bağlanmadan doğan güven Tanrı'y ...
-
inanç
:
-
Bir şeyi güvenle doğru sayma tutumu. Bu anlamda: 1. Yeterince ger ...
-
indeterminizm
:
-
Bakınız: belirlenmezcilik
-
İndirgeme
:
-
Geri götürme. 1. (Mantıkta) İkinci, üçüncü ya da dördüncü tasım f ...
-
individualizm
:
-
Bakınız: bireycilik
-
insan
:
-
(Genel olarak) Usu olan canlı varlık. Bir yandan canlı varlıklar, ...
-
insanbiçimcilik
:
-
(Yun. anthropos = insan, morphe = biçim) : İnsanın niteliklerinin ...
-
insanbilim
:
-
1. (Yun. anthropos = insan, logos = bilim) : I. Canlı varlık olar ...
-
insancılık
:
-
(Lat. humonus = insanca, insana özgü, insana ilişkin): İnsanlığa, ...
-
insaniçincilik
:
-
İnsanı dünyanın ve dünyadaki olayların özeği yapan ve her şeyi in ...
-
insanlık
:
-
I. 1. Tüm insanları içine alan bütün. 2. İnsanı insan yapan, insa ...
-
instrumentalizm
:
-
Bakınız: araççılık
-
intellekt
:
-
Bakınız: anlık
-
intellektualizm
:
-
Bakınız: anlıkçılık
-
intelligentia
:
-
1. bk. Anlak. 2. Bir ulusun tinsel yönetici tabakası. 3. Orta çağ ...
-
intuisyon
:
-
Bakınız: görü 2. sezgi
-
-
intuisyonizm
:
-
Bakınız: sezgicilik
-
irade
:
-
Bakınız: istenç
-
ironi
:
-
Bakınız: alaysılama
-
irrasyonalizm
:
-
Bakınız: usdışıcılık
-
irrasyonel
:
-
Bakınız: usdışı
-
iskoçya okulu
:
-
Felsefesini -> ortak duyunun verilerine dayandıran, insan sağduyu ...
-
istenç
:
-
(Lat. voluntas
-
istenççilik
:
-
(Lat. voluntas = irade) : Usa ve bilmeye değil de istence üstünlü ...
-
itki
:
-
(Lat. impulsio
-
İyi
:
-
1. (Geniş anlamında) a. İşe yarar, ereğine, özüne uygun, doğru ya ...
-
iyimserlik
:
-
1. (Genellikle) Her şeyi en iyi yanından gören, her durumda iyi b ...
-
izlenim
:
-
Dolaysız olarak alınan bilinç içeriği duyu organlarının bir uyarı ...
-
izlenimcilik
:
-
1. (Felsefede) Yalnızca duyu izlenimlerini ve duyumları gerçek ol ...
-
kabala
:
-
(İbr. Kabbalah - alınmış şeyler gelenek) Yahudilerin yazılı olara ...
-
kalıcılık
:
-
Tözün kendi bağımsızlığı içinde var olma biçimi tözün varoluşunu ...
-
Kanıt
:
-
(Lat. argumentum, arguere = göstermek, tanıtlamak, açıklamak) Tan ...
-
kanon
:
-
Belli bir alanda geçerli olan kural ve ilkelerin toplamı.
-
kanonik
:
-
Epikuros'un mantığa verdiği ad.
-
kantçılık
:
-
Kant'ın felsefesini çıkış noktası olarak alan düşünce doğrultular ...
-
kaos
:
-
(Yun. khaos = uçurum, dipsiz uçurum) Evrenin, düzene girmeden önc ...
-
kapsam
:
-
(Mantıkta) Bir kavramın ve o kavramı dile getiren terimin içerdiğ ...
-
karakter
:
-
(Yun. kharakter = oyulmuş, çizilmiş, kalıpla basılmış
-
Karar
:
-
1. Aralarında bir seçme yapma zorunluluğu olan olanaklardan birin ...
-
karşı olum
:
-
I. (Mantıkta) 1. Birbirinin karşısında bulunan, birbirini karşılı ...
-
karşılıklı
:
-
1. Eşitlik gibi her iki yönde geçerli olan (bağlantı). (Ör. a b y ...
-
-
karşılıklıoluş
:
-
(Lat. reciprocus = aynı yoldan dönen) : 1. Karşılıklı olma durumu ...
-
karşıolumların örtüşmesi
:
-
Bakınız: örtüşme
-
Karşıt
:
-
1. Birbirlerinin biçimsel (çelişik) olarak değil, içerikçe karşıs ...
-
karşıtlık
:
-
1. Karşıtlar arasındaki 2. karşıolum.
-
karşıtlık kuralı
:
-
İki karşıt önermenin aynı zamanda doğru olamıyacağını, ama aynı z ...
-
kategori
:
-
(Yun. kategoria = öznitelik yüklem bir nesneye yüklenen nitelik) ...
-
kategorik
:
-
Bakınız: koşulsuz
-
kategorik imperatif
:
-
Bakınız: koşulsuz buyruk
-
katharsis
:
-
Bakınız: arınma
-
kavram
:
-
1. Nesnelerin ya da olayların ortak özelliklerini kaplayan ve bir ...
-
kavramcılık
:
-
Ortaçağın son dönemindeki ->adçılık çığırı. Tümellerin kendi başı ...
-
kavranılamazlık
:
-
Doğrunun ölçüsü olmadığını ileri süren kuşkucu görüşün sonucu ola ...
-
kavrayış
:
-
1. Bir algı içeriğinin doğrudan doğruya kavranması. 2. (Kant'ta) ...
-
kayra
:
-
Tanrı'nın insana iyilik getirici, kurtarıcı ilişkisi için kullanı ...
-
kendiliğinden var olan
:
-
Skolastikte Tanrı'nın tanımlayıcı adlarından biri.
-
kendiliğindenlik
:
-
(Lat. spontaneus - kendiliğinden) : 1. Dıştan bir belirlenme ile ...
-
kendinde
:
-
Kendi öz varlığınca başka bir şeyle ilgisi, ilişkisi olmadan.
-
kendinde şey
:
-
Bilen özneden, bilinçten bağımsız olarak kendi başına var olan, d ...
-
kesikli
:
-
Sürekliliğin eksik, bağlantıların kopuk, aralıklı olma niteliği. ...
-
kesinlik
:
-
Bir bilginin, bir kanının kuşkuya düşmeden onaylanması durumu. Bu ...
-
kılgılı
:
-
(Yun. praktikos kuramsal. 2. Eylemde denenen, eylemde yaşanan. 3. ...
-
kılgılı us
:
-
(Kant'ta) Ahlak eylemini belirleyen us olması gerekeni bilme ve b ...
-
kısır döngü
:
-
Ancak A ile tanıtlanabilen ya da tanımlanabilen B ile yeniden A y ...
-
kibernetik
:
-
Bakınız: güdümbilim
-
kip
:
-
(Lat. modus = ölçü, kural) : (Klasik mantıkta) Tasımın çıkarım ku ...
-
-
kiplik
:
-
(Lat. modus = kip) : Varlığın ya da olayların varoluş biçimi, tar ...
-
Kişi
:
-
(Lat. Persona = tiyatroda oyuncunun oyunu gereği yüzüne taktığı m ...
-
kişilik
:
-
1. Kişinin özünü kuran, kişiyi kişi yapan şey. 2. Bireyin tinsel ...
-
kişisel
:
-
1. Kişiye ilişkin olan. 2. Tek kişiye özgü, bireye ilişkin olan.
-
kişiselcilik
:
-
1. Kişiyi en yüksek evren ilkesi olarak gören fizikötesi öğreti. ...
-
kiyetizm
:
-
Bakınız: dingincilik
-
komünizm
:
-
(Lat. communis = ortak): 1. Bütün insanların eşitliği ve eşit hak ...
-
konfüçyüsçülük
:
-
Çin bilgesi Konfüçyüz ye okulunun felsefe ve ahlak öğretisi.
-
konut
:
-
1. Kuramsal olarak kanıtlanamayan, ama düşünce gidişinde varsayım ...
-
kosmogoni
:
-
Bakınız: evrendoğum
-
kosmoloji
:
-
Bakınız: evrenbilim
-
kosmos
:
-
Bakınız: evren
-
koşul
:
-
1. Bir başka şeyin kendisine bağlı olduğu, bir başka şeyi olanakl ...
-
koşullu buyruk
:
-
(Kant'ta) Bir koşula bağlı olan bir başka şeye erişmek için yapıl ...
-
koşullu yargı
:
-
Bir koşulla sonucu arasındaki bağlantıyı dile getiren yargı. // F ...
-
koşulsuz
:
-
Hiç bir koşula bağlı olmayan kesin olarak geçerli olan.
-
koşulsuz buyruk
:
-
Hiç bir koşula bağlı olmayan, salt olan bir eylemi başka herhangi ...
-
koşulsuz yargı
:
-
Bir yüklemin özneyle bağlantısını kesin olarak evetleyen ya da de ...
-
koşutluk
:
-
(Yun. parallelos = birbiri yanında bulunan, giden) : (Genellikle) ...
-
köktencilik
:
-
I. 1. Ele aldığı konunun son nedenlerine, köklerine dek inen düşü ...
-
köle ahlakı
:
-
Nietzsche'nin, acıma, alçak gönüllülük, sabır, korku, büyük olan ...
-
Kötü
:
-
İyinin karşıtı olan. 1. Değersiz bulmanın, kınamanın, ayıplamanın ...
-
kötümserlik
:
-
(Lat. pessimus = en kötü) : 1. (Genellikle) Her şeyi en kötü yanı ...
-
kural
:
-
(Lat. régula = kendisiyle doğru çizgi izlenebilen
TDK Felsefe Terimleri Sözlüğü İçerisinde Arama
|