eng

TDK Felsefe Terimleri Sözlüğü (4)

# A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

TDK Felsefe Terimleri Sözlüğü İçerisinde Arama

TDK Felsefe Terimleri Sözlüğü (4. Sayfa)

düşünülür dünya :
(intelligibilis: duyuları aşan yeti olarak yalnızca anlıkla, usla ...
düşünüş :
İnsanın özellikle eylemlerine yön veren ahlaksal tutumu ve düşünm ...
düşünüş ahlakı :
1. (Kant'ta) Ahlak kavramı olarak başarı ahlakı'na karşı kullanıl ...
düşünüyorum, öyleyse varım :
(Descartes'ta) Öznenin iç algıda kendi bilincine varıp kendi varo ...
düzen :
1. Bir çok öğenin, içinde her birinin belli bir yeri bulunan bir ...
düzenleşik :
Bir sınıflamada aynı düzen ve aynı sırada bulunan bir kavramın ay ...
düzenleşim :
1. Aynı sıradaki nesne ya da kavramların birbiri yanında oluşu, e ...
düzgü :
1-Yargılama ve değerlendirmelerin kendisine göre yapıldığı ölçüt ...
dynamis :
Bakınız: gizilgüç
edilgin :
Alıcı durumda olan, etkin olmayan. Karşıtı bk. etkin
edim :
1. (Skolastik felsefede) Aristoteles'in energeia = gerçekleşme, e ...
edimsel :
Gerçek olan etkili olan olabilir durumda olmanın karşıtı olarak e ...
edimselleştirme :
Edimsel kılma olabilirliği edime çevirme, gerçekleştirme.
efendi ahlakı :
Nietzsche'nin egemen, özgür, güçlü insana özgü olan ve yaşamla do ...
egoizm :
Bakınız: bencillik
egosantrizm :
Bakınız: beniçincilik
egzistansiyalizm :
Bakınız: varoluşçuluk
eğilim :
Bir nesneye, bir varlığa karşı duyulan duyguların belirlediği tut ...
eğitim :
1. (Geniş anlamda) İnsanın yeteneklerinin, özellikle ahlak yetile ...
eğitimbilim :
Eğitimin özünü ve ana biçimlerini, görevlerini ve yollarını araşt ...
eidetik :
Bakınız: öze yönelik 2. özbilim
einfühlung :
Bakınız: özdeşleyim
eklektik :
Bakınız: seçmeci
eklektizm :
Bakınız: seçmecilik
eksoterik :
Bakınız: dışrak
eksoterikler :
Bakınız: dışrakçılar
ekspresyonizm :
Bakınız: dışavurumculuk
élan vital :
Bakınız: yaşama atılımı
eleacılık :
1. Salt düşünme ile var olanın niteliklerini türetmeye çalışan El ...
elealılar :
Elea'da yetişen ve orada öğretim yapan Yunan filozofları. (Xenoph ...
eleştiri :
(Yun. kritike(tekhne) - ayırt etme, yargılama, eleştirme (sanatı) ...
eleştiricilik :
1. İnsan bilgisinin sınırı üzerine felsefe bilinci ve bu bilincin ...
empirizm :
Bakınız: deneycilik
empresyonizm :
Bakınız: izlenimcilik
en gerçek varlık :
Skolastik'te Tanrı'nın tanımlayıcı adlarından biri.
en yüksek iyi :
1. (Öznel açıdan) İnsan çabalarının en yüksek ereği. 2. (Nesnel a ...
Enerji :
Bakınız: erke
enneadlar :
Bakınız: dokuzluklar
ens a se :
Bakınız: kendiliğinden var olan
ens realissimum :
Bakınız: en gerçek varlık
entelèkheia :
(Yun. entelekheia
enthymema :
Bakınız: örtük tasım
epagoge :
Bakınız: tümevarım
epikurosçuluk :
1. Yunan filozofu Epikuros'un öğretisi. 2. Epikuros'un düşünceler ...
epistemoloji :
(Yun. episteme = bilim logos = öğreti) 1. Bilim öğretisi. (Fransı ...
epokhé :
Bakınız: yargısızlık
erdem :
1. İstencin ahlaksal iyiye yönelmesi. 2. İnsanın tinsel ve ruhsal ...
Erek :
Gerçekleştirmek üzere tasarladığımız ve erişmek istediğimiz şey.
erekbilim :
1. Evreni ereklerle araçlar arasında bir ilişkiler dizgesi olarak ...
erekçilik :
a. Her şeyin bir erekle belirlendiğini, bir ereğe yöneldiğini b. ...
ereklilik :
(Lat. finis = son, erek) : Bir erekle belirlenmiş olma bir ereğe ...
ereksel neden :
Temelde bulunan erek varılmak istenen ereğe götüren neden. Bir şe ...
eristik :
Bakınız: didişim
erk :
Fiziksel güçten ayrı olarak düşünülen, bedensel, ruhsal, tinsel y ...
erk istenci :
(Nietzsche'de) Başkalarının istenç güçlerini kendi değerleme ve i ...
erke :
1. (Aristoteleles'te) Bir olanağın gerçekleşmesi gerçek durumuna ...
erkenin korunması yasası :
(I.R. Mayer'in kurduğu ilke) Fizik yasası. Bu yasaya göre:Dünyada ...
erkincilik :
(Lat. Liberalis = özgür bir inşana yakışan) : 1. Herkese bulunç, ...
eros :
(Yun. Eros = Eski Yunanlıların sevgi tanrısı Afrodit'in oğlu. Her ...
eskatoloji :
Bakınız: öbür dünya bilgisi
esoterik :
Bakınız: içrek
esoterikler :
Bakınız: içrekçiler
esoterizm :
Bakınız: içrekçilik
esrime :
Kişinin kendinden geçmesi duyulur dünyanın dışına çıkarak kendini ...
essentia :
Bakınız: öz
estetik :
(Yun. aisthetiké (épisteme) - duyumbilimi, öğretisi) : 1. (Yun. k ...
eş sesli :
(Lat. aequivocus
eşadlı :
(Yun. homonymia = adı aynı olan) Adı bir olup türlü nesneleri bel ...
eşdeğerli :
(Lat. aequivalens = eş değerli, değerce eş olan) : 1. Bir başka d ...
eşdeğerlilik :
Eşdeğerde olma durumu.
eşgeçerli :
(Lat. aequipollens = aynı ölçüde geçerli olan eşdeğerli
eşitlik :
Değer, yaş, hak, ödev vb. lerinde eşit olma. Toplumsal eşitlik: Y ...
eşsöz :
(Yun. tautologia kısır döngü. c. Bir önermede konu ile yüklemin a ...
ethik :
(Yun. Ethike
etken :
Etki yapıcı, belirleyici gücü olan.
Etki :
Nedenin bağlılaşık kavramı. 1. Nedensellik bağlantısı içinde: a. ...
etkin :
1. Eylemde bulunan. 2. Etki yapan. Karşıtı bk. edilgin
etkincilik :
1. (Genel anlamda) Tüm varlığın etkinlik olduğunu, bu etkinliğin ...
Etkinlik :
1. Eylem gücü, etki gücü. 2. Eylemde bulunanın, etkin olanın nite ...
etmen :
Etki yapan, devindiren itici güç etkinlik iIkesi.
eudaimonia :
(Yun. eu-daimon = iyi bir daimon'u olan kendisinde daimon'un görü ...
eudaimonizm :
Bakınız: mutçuluk
euhemerosçuluk :
Tanrıların yalnızca Tanrılaştırılmış büyük insanlar, kahramanlar ...
evetleme :
Mantıksal bir yargıda yüklemin özneye olan olumlu bağlantısı öner ...
evetleyici :
(Mantıkta) Olurlayan, evetleyen (yargı).
evirme :
(Mantıkta) Bir önermede özne ile yüklemin yerlerinin değiştirilme ...
evolusyonizm :
Bakınız: evrimcilik
evren :
1. Gerçekliğin tümü. 2. Gök cisimlerinin tümü. Uzaysal gerçekliği ...
evrenbilim :
Evrenin oluşumunu, yapısını inceleyen felsefî ve bilimsel öğreti. ...
evrendoğum :
1. Evrenin oluşumu, kökeni, doğuşu, yaratılışı. 2. Evrenin oluşum ...
evrim :
1. Olanakların içten dışa doğru gerçekleşmesi. 2. Başlangıçta bel ...
evrimcilik :
Evrim öğretisi. Her şeyi evrim açısından değerlendiren dünya görü ...
Eylem :
İnsanın bir dış nedenle değil de, doğrudan doğruya kendisinin ger ...
eylemcilik :
İnsan yaşamı ve düşüncesinin başlıca gerçekliğinin etki, eylem ve ...
eylemek :
I. Temel anlamı: 1. Kılgılı etkinlik, etkin olmak. 2. Bir şeyi ge ...
eytişim :
1. (Kavramsal yöntem) Bir kavramdan öteki kavrama çelişmeleri ort ...
eytişimsel özdekçilik :
Marx'in, Engels'le birlikte geliştirdiği, Hegel'in eytişimsel gel ...
fatalizm :
Bakınız: yazgıcılık
faydacılık :
Bakınız: yararcılık
felsefe :
(Yun. philosophia