Atasözleri Sözlüğü

oğlan yetir, kız yetir; ağır yükü sen götür ver yiyeyim, ört uyuyayım; gözle, canım çıkmasın kaz kazla, daz dazla, kel tavuk kel (topal) horozla köpek bile yal yediği kaba pislemez iğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batır iti an, taşı eline al (çomağı hazırla) tırnağın varsa başını kaşı eski düşman dost olmaz yerine düşmeyen gelin yerine yerine, boyuna düşmeyen esvap sürüne sürüne eskir bok boku kenefte bulur sinek küçüktür ama mide bulandırır karga kekliği taklit edeyim derken kendi yürüyüşünü şaşırmış karga ile gezen boka konar kırkından sonra azanı teneşir paklar kör Allah'a nasıl bakarsa Allah da köre öyle bakar dost başa, düşman ayağa bakar el yumruğu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanır damlaya damlaya göl olur el sikiyle gerdeğe girilmez abdal ata binince bey oldum sanır, şalgam aşa girince yağ oldum sanır ceviz gölgesi yavuz gölgesi, söğüt gölgesi yiğit gölgesi kel ölür, sırma saçlı olur, kör ölür badem gözlü olur terzi kendi söküğünü dikemez baz bazla, kaz kazla, kel tavuk topal horozla güvenme varlığa, düşersin darlığa ne verirsen elinle o gider seninle eğreti ata binen tez iner acemi katır kapı önünde yük indirir paran varsa cümle âlem kulun, paran yoksa tımarhane yolun keskin zekâ keramete kıç attırır taşıma su ile değirmen dönmez arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim deliye bal tattırmışlar, çarşıda katran bırakmamış çok söz (laf) yalansız, çok para (mal) haramsız olmaz kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır dinsizin hakkından imansız gelir eceli gelen fare kedi taşağı kaşır adam olacak çocuk bokundan belli olur tekkeyi bekleyen çorbayı içer arpa eken buğday biçmez sev seni seveni, hâk ile yeksan ise; sevme seni sevmeyeni, Mısır'a sultan ise eşeği düğüne çağırmışlar, 'ya odun eksik ya su demiş' canı kaymak isteyen mandayı yanında taşır ak göt (don, bacak) kara göt (don, bacak) kara geçit başında (hamamda) belli olur dam dolusu tükenmiş, damlayan tükenmemiş göz görmeyince gönül katlanır el kazanı ile aş kaynamaz sen dede ben dede, bu atı kim tımar ede garip itin kuyruğu bacağı arasında (götünde, kıçına kısık) gerek (olur) gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir sayılı koyunu kurt kapmaz (yemez) akıl akıl, gel çengele takıl kedinin kanadı olsaydı, serçenin adı kalmazdı dam üstünde saksağan, vur beline kazmayı it derisinden post olmaz hikmetinden sual olunmaz keyif benim, köy Mehmet Ağa'nın etme bulursun, inleme ölürsün el öpmekle ağız aşınmaz ne yavuz ol asıl ne yavaş ol basıl çok koşan çabuk (çok, tez) yorulur aksak eşekle yüksek dağa çıkılmaz köpeğe gem vurma, kendini at sanır soydur çeker, boktur kokar el ermez, güç yetmez niyet hayır, akıbet hayır (selamet) kör satıcının kör alıcısı olur başını acemi berbere teslim eden cebinden pamuğu eksik etmez (etmesin) yol bilenle yürüyen, yorulmaz parayla dost bulunmaz hesabı pak olanın, yüzü ak olur iyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı bıldırcının beyliği arpa biçimine kadardır yoğurdum (ayranım) ekşidir diyen olmaz yüzü güzel olanın huyu (da) güzel olur eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz gem almayan atın ölümü yakındır eken biçer, konan göçer öküze boynuzu yük olmaz (ağır gelmez) fukaranın tavuğu, zenginin atı kıymetli olur şeytanın dostluğu darağacına kadardır aç ayı oynamaz iyiliğe 'nereye gidiyorsun' demişler, 'kötülüğe' demiş her dağın derdi kendine göre akıllı, sözünü akılsıza söyletir el için ağlayan gözden olur hangi rüzgâr attı? bir el bir eli yıkar, iki el bir yüzü yıkar bey ardından çomak çalan çok olur her ağaç kökünden kurur (çürür) av köpeği avdan kalmaz herkes sakız çiğner ama, Çingene kızı tadını çıkarır beterin beteri var koz gölgesi kız gölgesi, söğüt gölgesi yiğit gölgesi, dut gölgesi it gölgesi yiğidin sözü, demirin kertiği aş taşınca kepçeye paha olmaz herkes kendi ayıbını bilmez ağır taş yerinden oynamaz mum dibine ışık vermez