Atasözleri Sözlüğü

oğlan yetir, kız yetir; ağır yükü sen götür ver yiyeyim, ört uyuyayım; gözle, canım çıkmasın kaz kazla, daz dazla, kel tavuk kel (topal) horozla köpek bile yal yediği kaba pislemez iğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batır tırnağın varsa başını kaşı iti an, taşı eline al (çomağı hazırla) eski düşman dost olmaz sinek küçüktür ama mide bulandırır bok boku kenefte bulur yerine düşmeyen gelin yerine yerine, boyuna düşmeyen esvap sürüne sürüne eskir kırkından sonra azanı teneşir paklar karga kekliği taklit edeyim derken kendi yürüyüşünü şaşırmış dost başa, düşman ayağa bakar karga ile gezen boka konar el yumruğu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanır kör Allah'a nasıl bakarsa Allah da köre öyle bakar damlaya damlaya göl olur kel ölür, sırma saçlı olur, kör ölür badem gözlü olur abdal ata binince bey oldum sanır, şalgam aşa girince yağ oldum sanır güvenme varlığa, düşersin darlığa terzi kendi söküğünü dikemez ceviz gölgesi yavuz gölgesi, söğüt gölgesi yiğit gölgesi el sikiyle gerdeğe girilmez baz bazla, kaz kazla, kel tavuk topal horozla ne verirsen elinle o gider seninle acemi katır kapı önünde yük indirir paran varsa cümle âlem kulun, paran yoksa tımarhane yolun arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim eğreti ata binen tez iner çok söz (laf) yalansız, çok para (mal) haramsız olmaz deliye bal tattırmışlar, çarşıda katran bırakmamış kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır keskin zekâ keramete kıç attırır eceli gelen fare kedi taşağı kaşır taşıma su ile değirmen dönmez ak göt (don, bacak) kara göt (don, bacak) kara geçit başında (hamamda) belli olur eşeği düğüne çağırmışlar, 'ya odun eksik ya su demiş' tekkeyi bekleyen çorbayı içer garip itin kuyruğu bacağı arasında (götünde, kıçına kısık) gerek (olur) arpa eken buğday biçmez dinsizin hakkından imansız gelir sev seni seveni, hâk ile yeksan ise; sevme seni sevmeyeni, Mısır'a sultan ise adam olacak çocuk bokundan belli olur canı kaymak isteyen mandayı yanında taşır dam dolusu tükenmiş, damlayan tükenmemiş göz görmeyince gönül katlanır el kazanı ile aş kaynamaz sen dede ben dede, bu atı kim tımar ede gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir sayılı koyunu kurt kapmaz (yemez) akıl akıl, gel çengele takıl hikmetinden sual olunmaz dam üstünde saksağan, vur beline kazmayı it derisinden post olmaz kedinin kanadı olsaydı, serçenin adı kalmazdı keyif benim, köy Mehmet Ağa'nın ne yavuz ol asıl ne yavaş ol basıl iyiliğe 'nereye gidiyorsun' demişler, 'kötülüğe' demiş etme bulursun, inleme ölürsün çok koşan çabuk (çok, tez) yorulur el ermez, güç yetmez soydur çeker, boktur kokar el öpmekle ağız aşınmaz yüzü güzel olanın huyu (da) güzel olur aksak eşekle yüksek dağa çıkılmaz köpeğe gem vurma, kendini at sanır başını acemi berbere teslim eden cebinden pamuğu eksik etmez (etmesin) niyet hayır, akıbet hayır (selamet) kör satıcının kör alıcısı olur aç ayı oynamaz parayla dost bulunmaz eken biçer, konan göçer hesabı pak olanın, yüzü ak olur yol bilenle yürüyen, yorulmaz eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz bir el bir eli yıkar, iki el bir yüzü yıkar bıldırcının beyliği arpa biçimine kadardır iyilik et denize at, balık bilmezse Halik bilir yoğurdum (ayranım) ekşidir diyen olmaz gem almayan atın ölümü yakındır herkes kendi ayıbını bilmez iyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı fukaranın tavuğu, zenginin atı kıymetli olur şeytanın dostluğu darağacına kadardır el için ağlayan gözden olur öküze boynuzu yük olmaz (ağır gelmez) her ağaç kökünden kurur (çürür) bey ardından çomak çalan çok olur akıllı, sözünü akılsıza söyletir mum dibine ışık vermez her dağın derdi kendine göre hangi rüzgâr attı? herkes sakız çiğner ama, Çingene kızı tadını çıkarır yiğidin sözü, demirin kertiği beterin beteri var aş taşınca kepçeye paha olmaz av köpeği avdan kalmaz koz gölgesi kız gölgesi, söğüt gölgesi yiğit gölgesi, dut gölgesi it gölgesi