Atasözleri Sözlüğü

oğlan yetir, kız yetir; ağır yükü sen götür ver yiyeyim, ört uyuyayım; gözle, canım çıkmasın kaz kazla, daz dazla, kel tavuk kel (topal) horozla köpek bile yal yediği kaba pislemez iğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batır iti an, taşı eline al (çomağı hazırla) tırnağın varsa başını kaşı yerine düşmeyen gelin yerine yerine, boyuna düşmeyen esvap sürüne sürüne eskir karga kekliği taklit edeyim derken kendi yürüyüşünü şaşırmış sinek küçüktür ama mide bulandırır kör Allah'a nasıl bakarsa Allah da köre öyle bakar bok boku kenefte bulur el yumruğu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanır ceviz gölgesi yavuz gölgesi, söğüt gölgesi yiğit gölgesi eski düşman dost olmaz dost başa, düşman ayağa bakar karga ile gezen boka konar abdal ata binince bey oldum sanır, şalgam aşa girince yağ oldum sanır damlaya damlaya göl olur terzi kendi söküğünü dikemez kırkından sonra azanı teneşir paklar el sikiyle gerdeğe girilmez eğreti ata binen tez iner paran varsa cümle âlem kulun, paran yoksa tımarhane yolun ne verirsen elinle o gider seninle baz bazla, kaz kazla, kel tavuk topal horozla acemi katır kapı önünde yük indirir kel ölür, sırma saçlı olur, kör ölür badem gözlü olur dinsizin hakkından imansız gelir akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan taşıma su ile değirmen dönmez keskin zekâ keramete kıç attırır eceli gelen fare kedi taşağı kaşır adam olacak çocuk bokundan belli olur tekkeyi bekleyen çorbayı içer deliye bal tattırmışlar, çarşıda katran bırakmamış arpa eken buğday biçmez çok söz (laf) yalansız, çok para (mal) haramsız olmaz arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim sen dede ben dede, bu atı kim tımar ede güvenme varlığa, düşersin darlığa göz görmeyince gönül katlanır el kazanı ile aş kaynamaz canı kaymak isteyen mandayı yanında taşır dam dolusu tükenmiş, damlayan tükenmemiş sev seni seveni, hâk ile yeksan ise; sevme seni sevmeyeni, Mısır'a sultan ise kedinin kanadı olsaydı, serçenin adı kalmazdı ak göt (don, bacak) kara göt (don, bacak) kara geçit başında (hamamda) belli olur eşeği düğüne çağırmışlar, 'ya odun eksik ya su demiş' dam üstünde saksağan, vur beline kazmayı gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir el öpmekle ağız aşınmaz çok koşan çabuk (çok, tez) yorulur keyif benim, köy Mehmet Ağa'nın it derisinden post olmaz etme bulursun, inleme ölürsün aksak eşekle yüksek dağa çıkılmaz niyet hayır, akıbet hayır (selamet) sayılı koyunu kurt kapmaz (yemez) kör satıcının kör alıcısı olur el ermez, güç yetmez akıl akıl, gel çengele takıl hikmetinden sual olunmaz soydur çeker, boktur kokar başını acemi berbere teslim eden cebinden pamuğu eksik etmez (etmesin) garip itin kuyruğu bacağı arasında (götünde, kıçına kısık) gerek (olur) ne yavuz ol asıl ne yavaş ol basıl yoğurdum (ayranım) ekşidir diyen olmaz gem almayan atın ölümü yakındır köpeğe gem vurma, kendini at sanır yol bilenle yürüyen, yorulmaz hesabı pak olanın, yüzü ak olur parayla dost bulunmaz bıldırcının beyliği arpa biçimine kadardır eken biçer, konan göçer fukaranın tavuğu, zenginin atı kıymetli olur öküze boynuzu yük olmaz (ağır gelmez) bey ardından çomak çalan çok olur iyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı el için ağlayan gözden olur eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz her dağın derdi kendine göre av köpeği avdan kalmaz bir el bir eli yıkar, iki el bir yüzü yıkar şeytanın dostluğu darağacına kadardır ağır taş yerinden oynamaz koz gölgesi kız gölgesi, söğüt gölgesi yiğit gölgesi, dut gölgesi it gölgesi yüzü güzel olanın huyu (da) güzel olur akıllı, sözünü akılsıza söyletir aç ayı oynamaz herkes sakız çiğner ama, Çingene kızı tadını çıkarır her ağaç kökünden kurur (çürür) yiğidin sözü, demirin kertiği babayla oğlanın pabucu bir olunca evde kavga eksik olmaz hangi rüzgâr attı? aş taşınca kepçeye paha olmaz herkes kendi ayıbını bilmez beterin beteri var aç ile dost olayım diyen peşin karnını doyursun