Atasözleri Sözlüğü

oğlan yetir, kız yetir; ağır yükü sen götür ver yiyeyim, ört uyuyayım; gözle, canım çıkmasın kaz kazla, daz dazla, kel tavuk kel (topal) horozla köpek bile yal yediği kaba pislemez iğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batır iti an, taşı eline al (çomağı hazırla) tırnağın varsa başını kaşı eski düşman dost olmaz yerine düşmeyen gelin yerine yerine, boyuna düşmeyen esvap sürüne sürüne eskir bok boku kenefte bulur sinek küçüktür ama mide bulandırır karga kekliği taklit edeyim derken kendi yürüyüşünü şaşırmış karga ile gezen boka konar kör Allah'a nasıl bakarsa Allah da köre öyle bakar dost başa, düşman ayağa bakar el yumruğu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanır kırkından sonra azanı teneşir paklar ceviz gölgesi yavuz gölgesi, söğüt gölgesi yiğit gölgesi el sikiyle gerdeğe girilmez damlaya damlaya göl olur abdal ata binince bey oldum sanır, şalgam aşa girince yağ oldum sanır terzi kendi söküğünü dikemez kel ölür, sırma saçlı olur, kör ölür badem gözlü olur baz bazla, kaz kazla, kel tavuk topal horozla eğreti ata binen tez iner ne verirsen elinle o gider seninle acemi katır kapı önünde yük indirir paran varsa cümle âlem kulun, paran yoksa tımarhane yolun güvenme varlığa, düşersin darlığa keskin zekâ keramete kıç attırır dinsizin hakkından imansız gelir kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim taşıma su ile değirmen dönmez çok söz (laf) yalansız, çok para (mal) haramsız olmaz akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır eceli gelen fare kedi taşağı kaşır deliye bal tattırmışlar, çarşıda katran bırakmamış adam olacak çocuk bokundan belli olur tekkeyi bekleyen çorbayı içer arpa eken buğday biçmez göz görmeyince gönül katlanır eşeği düğüne çağırmışlar, 'ya odun eksik ya su demiş' dam dolusu tükenmiş, damlayan tükenmemiş el kazanı ile aş kaynamaz sev seni seveni, hâk ile yeksan ise; sevme seni sevmeyeni, Mısır'a sultan ise ak göt (don, bacak) kara göt (don, bacak) kara geçit başında (hamamda) belli olur canı kaymak isteyen mandayı yanında taşır sen dede ben dede, bu atı kim tımar ede gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir garip itin kuyruğu bacağı arasında (götünde, kıçına kısık) gerek (olur) kedinin kanadı olsaydı, serçenin adı kalmazdı dam üstünde saksağan, vur beline kazmayı keyif benim, köy Mehmet Ağa'nın sayılı koyunu kurt kapmaz (yemez) akıl akıl, gel çengele takıl it derisinden post olmaz etme bulursun, inleme ölürsün hikmetinden sual olunmaz ne yavuz ol asıl ne yavaş ol basıl çok koşan çabuk (çok, tez) yorulur el öpmekle ağız aşınmaz aksak eşekle yüksek dağa çıkılmaz soydur çeker, boktur kokar köpeğe gem vurma, kendini at sanır niyet hayır, akıbet hayır (selamet) kör satıcının kör alıcısı olur el ermez, güç yetmez başını acemi berbere teslim eden cebinden pamuğu eksik etmez (etmesin) yol bilenle yürüyen, yorulmaz parayla dost bulunmaz gem almayan atın ölümü yakındır hesabı pak olanın, yüzü ak olur iyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı yoğurdum (ayranım) ekşidir diyen olmaz eken biçer, konan göçer yüzü güzel olanın huyu (da) güzel olur fukaranın tavuğu, zenginin atı kıymetli olur bıldırcının beyliği arpa biçimine kadardır öküze boynuzu yük olmaz (ağır gelmez) şeytanın dostluğu darağacına kadardır aç ayı oynamaz her dağın derdi kendine göre bir el bir eli yıkar, iki el bir yüzü yıkar el için ağlayan gözden olur av köpeği avdan kalmaz hangi rüzgâr attı? her ağaç kökünden kurur (çürür) eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz akıllı, sözünü akılsıza söyletir koz gölgesi kız gölgesi, söğüt gölgesi yiğit gölgesi, dut gölgesi it gölgesi bey ardından çomak çalan çok olur ağır taş yerinden oynamaz beterin beteri var herkes sakız çiğner ama, Çingene kızı tadını çıkarır yiğidin sözü, demirin kertiği aş taşınca kepçeye paha olmaz herkes kendi ayıbını bilmez babayla oğlanın pabucu bir olunca evde kavga eksik olmaz aç ile dost olayım diyen peşin karnını doyursun