eng

TDK Tarih Terimleri Sözlüğü (3)

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
3. Sayfa
başmuhasebe :
Osmanlı maliyesinde, bugünkü Sayıştayın işini yapan daire.
başmuhasebeci :
Başmuhasebe dairesinin başkanı.
başruznamçeci :
Ruznamçecilerin başı.
başsancaktar :
Sarayda kutsal sancağı bekleyen gözetçilerin başı.
başsız akın :
Başlarında komutan olmayan akıncıların, yirmi kişiye kadar ufak k ...
baştarde :
Kadırga türünden bir savaş gemisi.
Batı ülkeleri :
Genel olarak Avrupa ve Batı kültürünü benimsemiş ülkelere verilen ...
bayerki :
Siyasal erkin zenginler elinde bulunduğu yönetim biçimi.
bayrak açmak :
1. Başkaldırmak. 2. Gönüllü asker toplamaya başlamak.
bayrak askeri :
Her yıl hıdrellezden kasım ayına kadar savaş gemilerinde çalışmak ...
bayraktar :
Osmanlı askerî örgütünde yeniçeri ve öteki kapıkulu ortaları ile ...
bayram alayı :
Bayramların ilk gününde, padişahın cuma namazı kılmaya gidiş ve d ...
Bebek ustası :
Bebek kasrı ve çevresinin korunmasından ve güvenliğinden sorumlu ...
beceluşka :
Bakınız: bacaluşka
BeÇ :
Osmanlıların Viyana'ya verdikleri ad.
beçe :
Savaşta tutsak edilip de acemi oğlanlığa alınmayan kişi.
bedeluşka :
Bakınız: bacaluşka
bedoluşka :
Bakınız: bacaluşka
Bedun :
Macaristan'ın başkentine Osmanlılarca verilen ad.
bekârlık vergisi :
Timar sahibi olmayıp tecimle uğraşan reayanın bekâr olanlarından ...
bekçi :
Bakınız: sancaktar
beldarlar :
Osmanlı ordusunda geçit yerlerini belli bir ödenek karşılığı koru ...
belgelik :
Belgelerin saklandığı yer.
bender :
Eskiden canlı bir tecim hayatı olan işlek liman.
benimsetme bildirisi :
Bir devletin başka bir devlete, isteklerini benimsetmek için yapt ...
bennâk :
Çift vergisi yükümlüsünün, kendisiyle bir evde oturan oğullarına, ...
bennâk vergisi :
Osmanlılarda timar sahiplerinin, uyrukları olan bennaktan aldıkla ...
berat :
Osmanlı devletinde bir göreve atanan, aylık bağlanan, san, nişan ...
bergandi :
Yelkenli savaş gemilerinin bir türü.
berkitme :
Düşman saldırısına karşı, türlü araç ve gereçlerle bir yerin dire ...
beşe :
1. Özellikle yeniçeriler arasında ileri gelen anlamında kullanıla ...
beşik alayı :
Padişahın çocuğu doğduğunda yapılan tören.
beşiktaş :
Bakınız: sandıktaş
beşkent :
Osmanlı döneminde Mısır, Kahire, Şam, Edirne, Bursa ve Filibe ken ...
beşkent kadıları :
Mısır (Kahire), Şam, Edirne, Bursa ve Filibe kadılarına verilen s ...
beşli :
Beş akçe ulufe alan, görevi kılavuzluk yapmak ya da askere yol aç ...
beşli ağası :
Beşlilerin komutanı.
beşli azap :
Osmanlılarda beş evden bir kişi almak yoluyla toplanan, kale göze ...
beşlikçi ocağı :
Bostancıbaşının buyruğu altında ok takımlarını korumak ve taşımak ...
bey :
Küçük bir ülkenin buyurucusu: Menteşe Beyi, Maskat Beyi gibi.
bey gemileri :
Kaptanpaşaya bağlı sancak beylerinin hazırladıkları gemiler.
beyaz bayrak :
Yeniçeri ocağının büyük bayraklarından biri.
beyaz kürk :
Şeyhülislamlara özgü olan ak renkli kürk.
beyaz üzerine buyrultu :
Sadrazamlarca ilgili kâğıdın kenarına değil, ayrı bir kâğıda yazı ...
beyaz üzerine padişah buyruğu :
Padişahların doğrudan doğruya kendi elyazılarıyle ve ayrı bir kâğ ...
beylerbeyi :
Osmanlı İmparatorluğu döneminde eyaletlere atanan, askerî ve sivi ...
beylik :
Bir beyin yönetimi altındaki ülke, küçük devlet: Anadolu Beylikle ...
beylik kalemi :
Bakınız: divan kalemi
beylik toprak :
Doğrudan doğruya devlete bağlı olan ve bireylere dağıtılan toprak ...
beylikçi :
Padişah divanı kaleminin başı aynı zamanda bütün Divan-ı Hümayun ...
bey-oğlu :
Eflak ve Buğdan beyliklerine atanan ve prens sanı ile anılan Fene ...
bezirgan :
Eskiden Yahudiler için efendi ve ağa yerine kullanılan bir söz.
bezirgânbaşı :
Padişahın kullanacağı çuha, bez, tülbent vb. eşyaları sağlamak ve ...
bırakık toprak :
Devletin olan ve kullanımı kimseye verilmeyip kamu yararına ayrıl ...
bıyıklıağalar :
Bakınız: Dışağaları
bina emini :
Padişahlara özgü olan köşk, sultan camileri ve benzeri binaların ...
binicibaşı :
1. Osmanlılarda binicilikle ilgili etkinliklerin en büyük buyuruc ...
binikiyüz şeyhi :
Okçular tekkesinin başı.
binikiyüzcü :
Bakınız: binikiyüz şeyhi
biniş :
Yüksek aşamalı bilginlerin ve yeniçeri subaylarının giydikleri üs ...
binişihümayun :
Padişahların at gezisine verilen ad.
birleşik devletler :
Aralarında birlik kurulup tek devlet durumuna gelmiş olan devletl ...
biti :
bk. ferman, berat
bitik :
Osmanlılarda, 16. yüzyıla kadar, yazılmış kâğıda verilen ad.
bitikçi :
Osmanlılarda, 16. yüzyıla kadar, yazman (kâtip) anlamına kullanıl ...
bombarda :
İki direkli bir savaş gemisi türü.
bostancı :
Aslında hasbahçeleri bekleme işini yaparken sonraları padişah sar ...
bostancı mumcusu :
Suç işleyen yeniçerileri yakalamakla görevli bir Babiâli memuru.
bostancıbaşı :
Bostancı ocağının başı.
boyar :
Tuna boyu, Erdel ve özellikle Rusya'da soylulara verilen ad.
boyunduruk hakkı :
Bakınız: kulluk hakkı
bozdoğan :
Eskiden kullanılan altı toplu bir gürze verilen ad.
bozma :
Taşrada kullanılan kapıkulu süvarilerinin, ulufelerini zamanından ...
Bölük :
Osmanlı askerî örgütünde belli görevdeki kişilerden oluşan birlik ...
bölük halkı :
Bakınız: kapıkulu süvarisi
bölükbaşı :
Yeniçeri ocağı ağabölükleri komutanlarına verilen ad.
börk :
Yeniçerilerin giydikleri, ak çuha ya da keçeden yapılmış yuvarlak ...
brik :
Tek ambarlı, iki direkli, yarım armalı ve çok çabuk giden bir tür ...
Bucak :
Sarayda padişah çocuklarının oturmaları için ayrılmış bölüm.
buçuk vermek :
Yeniçeri erlerinin ulufelerini yarım akçelik bir artırımla yüksel ...
buçukçu :
Alayla camiye giden padişahın dağıtacağı sadakaları taşıyan belli ...
buluntu :
Kazı, araştırma gibi çalışmalar ya da rastlantı sonucu elde edile ...
burluta :
Bakınız: ateş gemisi
burton :
Yalnız yelkenle yürüyen bir tür kalyon.
buyrultu :
1. Sadrazam, vezir ve beylerbeyi gibi yüksek devlet görevlilerini ...
buyrultu defteri :
Sadrazamın ikindi divanında tutulan karar defteri.
büyük ahırbeyi :
Padişahın atlarına (has ahıra) bakan görevlilerin başı.
büyük baç :
Osmanlılarda topraklarından geçirilen ya da dışardan gelip memlek ...
büyük bey :
Bakınız: Başmabeyinci
büyük çıkma :
Padişahların tahta geçmeleri dolayısıyle yapılan atanmalar, bk. ç ...
büyük kol :
Yeniçeri ağasının, buyruğu altındaki kimselerle birlikte sadrazam ...
büyük müderrisler :
Eyalet kadılığına aday olan büyük medreselerde görevli müderrisle ...
büyük oda :
Topkapı sarayının Enderun bölümündeki altı koğuştan, Edirne, Gala ...
büyük ruznamçeci :
Defterdarın yanında bulunan ruznamçecilerden ilki.
büyük tezkereci :
Bakınız: Tezkereci II
büyük yazıcı :
Yeniçeri ocağının yazmanına verilen san.
büyükdük :
Özellikle Rus prenslerine verilen san.
büyükdüşes :
Özellikle Rus prenseslerine verilen san.
büyükkavuklu :
Şeyhülislam kapısında kavasbaşı görevini yapan kişi.
caba akçesi :
Osmanlılarda timarlı olmayıp tecimle uğraşan uyruktan alınan verg ...